Siddhartha Śakyamuni Gautama Buddha - Mistrz Oświecony
Buddha Śakjamuni, w sanskrycie Siddhartha Gautama, a po palijsku: Siddhatta Gotama - jest postacią w pełni historyczną, żył na przełomie VI i V wieku pech, urodził się jako syn króla z rodu Śakjów (Śakya), którego niewielkie królestwo leżało przy Himalajach, na terenie dzisiejszego Nepalu, w nepalskim regionie Teraj. Nazywał się wtedy Siddhartha Gautama i był Arją (Arya) czyli Aryjczykiem. Przyszły Buddha był żonaty i miały syna Rahulę, który został później członkiem buddyjskiego zakonu. Decydujący wpływ na młodego Siddharta Gautamę miało jego bezpośrednie zetknięcie ze starością, chorobą i śmiercią, przed którymi chroniono go w pałacu. Zostawiając w królewskim pałacu za sobą żonę, syna i sam pałac, Siddhartha Gautama rozpoczął duchowo-mistyczną Drogę (Marga) poszukiwań prawdy (Satya). Działało wówczas w tamtejszym rejonie północno-wschodnich Indii sześćdziesiąt dwa rodzaje wspólnot i tradycji mistyczno-ascetycznego treningu od którego Siddhartha Gautama rozpoczął swój oczyszczający i przebudzający trening duchowego rozwoju w tym ziemskim wcieleniu. Idea, że Siddhartha Gautama Buddha nie był zwykłym człowiekiem, lecz ponadludzką istotą, która zstąpiła na Ziemię w ludzkie ciało, wywarła wielki wpływ na ukształtowanie się obrazu Buddy w mahajanie i pojawienie się całego orszaku tzw. 'transcendentalnych' buddów, a dawnych dewów (bóstw) jak Awalokiteśwara, Amitabha czy Mańdziuśri (Brahma).
 |
| Siddhartha Gautama Buddha Śakyamuni |
Buddha Śakyamuni żył około 563-483 pech (źródła greckie 566/65-486/85), chociaż tradycja ze Sri Lanki podaje lata 624-544 pech, właściwe imiona to Siddhartha (imię od rodziców i klanu joginów) Gautama (przydomek) z rodu (klanu) Śakjów – mędrzec (ryszi, roszi), uważany za założyciela jednej z wedyjskich religii powszechnych – buddyzmu. Założycielem buddyzmu był Siddhartha Gautama VI/V wiek pech, który urodził się w rodzinie panującej nad królestwem Śakjów w północnych Indiach, w imperium Maghada. W wieku 28/29 lat, żyjący dotąd w luksusie książę opuścił dom czy raczej pałac i chcąc znaleźć ucieczkę od cierpienia (duhkha) oddawał się przez sześć lat różnym dostępnym praktykom medytacyjnym oraz skrajnej mistycznej ascezie (tapas jogiczny). Po porzuceniu skrajnej mistycznej ascezy i zastosowaniu medytacji (dhjana, zen, chan) polegającej na obserwacji ciała i umysłu Siddhartha Gautama spostrzegł Cztery Szlachetne Prawdy, które stały się rdzeniem aryjsko-wedyjskiego nauczania duchowego przez resztę życia Buddhy. Owe Prawdy są jednym z podstawowych elementów doktrynalnych łączących wszelkie szkoły buddyjskie. Samo imię Buddha jest w języku sanskryckim i pokazuje bardzo silny związek postaci z duchowością i mistyką wedyjską oraz jogiczną, z kulturą bramińskich ryszich.
Imiona Buddy:
* Gautama - imię rodowe po macosze.
* Siddhartha - ten który osiągnął cel - imię uczniów i adeptów jogicznego zakonu siddhów zwanych Siddhartha (Siddha Artha).
* Śakyamuni (Śākyamuni; Śakjamuni) - mędrzec-asceta (muni), bądź mędrzec-asceta z rodu Śakjów.
* Buddha - od słowa bodhi tj. oświecenie, przebudzenie, iluminacja.
* Arhata - doskonały, wzniosły, święty, wyzwolony, zbawiony za życia.
Dodatkowe określenia z jakimi najczęściej można się spotkać, to właśnie Budda, Mahapurusza (Wielka Istota, Wielka Dusza) i Tathagata (ten, który urzeczywistnił drogę do wyzwolenia). Co ciekawe, wszystkie tradycje buddyjskie zgadzają się pod jednym istotnym względem, że Buddha żył 80 lat, tak jakby było to oczywiste, że 80 lat to długość życia Oświeconego. Najstarszym źródłem do badania biografii Buddy jest tekst „Khandhaka”, będący drugą z trzech części winaja-pitaki. Wszystkie biografie Buddy opierają się przede wszystkim właśnie na nim, jak również na paru innych rozproszonych fragmentach. Powstał on około 100-160 lat po parinirwanie Buddy. Buddha był duchowym człowiekiem niezwykłej osobowości, emanował z niego szczególny blask, aureola oświecenia. Nauczał królów i chłopów, nędzarzy i bandytów, nie robiąc najmniejszej różnicy między nimi. Był zawsze łagodny i uśmiechnięty, pełen dobrego humoru - każdy posąg Buddy jest uśmiechnięty. Jego uczniowie bawili się i śpiewali, wprawiając w zdumienie przywykłych do ponurej wówczas ascezy i wyrzeczeń brahminów. Mówiono, że „Buddha to ktoś, kto obrażany nigdy się nie obraża”.
W spolszczeniu Budda; w wedyjskim sanskrycie बुद्ध buddha – przebudzony, oświecony; chiń. fo (佛), fotuo (佛陀); kor. bul, pult'a; jap. butsu, butsuda, budda (仏陀); wiet. phật, phật-đà, Bột đà; tyb. sangdzie (སངས་རྒྱས།, Wylie: sangs.rgyas). Siddhartha w sanskrycie, dosł. ten którego Cele [artha] zostaną spełnione [siddha]. Gautama - właściciel [ma] krów [gauta]. Buddha od dziecka był niezwykle uzdolniony, kształcił się na wojownika, jako że pochodził z rodu kszatrijów, z książęcego rodu rycerzy i wojowników Śakya. Doskonale znał sztuki walki jakie ówcześnie uczono, zarówno rycerską walkę bronią jak i walkę wręcz.
Słowo "Buddha" ma kilka znaczeń, w tym najstarsze, przymiot awatarów (zstąpień) Śiwa Jogina w postaci oświeconej jako jogicznego mistrza światłości przedwiecznej. Słowo Buddha jest naprawdę tytułem dawnych wedyjskich dewów takich jak Śiwa, a nie imieniem własnym. Oznacza ono „ten, który się przebudził” tj. przebudził się, by ujrzeć, czym jest rzeczywistość (Sat). W węższym zakresie dotyczy tylko osoby Śakyamuni Buddha, uważanego za założyciela dzisiejszego buddyzmu. Słowo "budda" należy pisać małą literą, gdy chodzi ogólnie o jakiegoś buddę nie wymienionego z imienia i gotry (klanu) bądź o stan buddy czyli przebudzenie i oświecenie (iluminację), a wielką literą, gdy piszemy o kimś konkretnym (np. o Buddzie Śakjamunim). Słowo buddha jest także synonimem absolutu, ostatecznej rzeczywistości tradycyjnie w wedyjskich szkołach medytacji i mistyki nazywanej Brahmanem. Absolut ów czy Najwyższa Rzeczywistość, Parama Sat, Parama Brahman, Paramapurusza, jest pod każdym względem pozbawiona wszelkich cech i właściwości jak kolor czy forma, jest bezczasowa, prawdziwa, wieczysta i świetlista.
Budda to istota oświecona, oświecony, iluminat, przebudzony, samourzeczywistniony; ktoś kto przebudził się ze stanu niewiedzy (awidja), wykroczył poza cierpienie ludzkiej egzystencji (duhkha), posiadł najwyższą mądrość i zerwał z wszelkim przywiązaniem. W tym sensie doszedł on dalej niż bodhisattwa (ucielesnienie dobroci), który odradza się, aby móc przynosić pożytek wszystkim czującym istotom. Budda zerwał już nawet z tym przywiązaniem, a zatem po śmierci zamiast kolejnego wcielenia czeka go stan nirwany, bezcierpienie, niebiańskiej szczęśliwości. Najczęściej w indyjskich szkołach mistycznych i tradycjach jogicznych przydomek Buddha towarzyszy kolejnym awatarom (wcieleniom, manifestacjom) Śiwa Boga, Mistrza Jogi i Tantry. Zgodnie z naukami sutr, aby zostać buddhą należy spełnić dwanaście czynów:
1. planowe odrodzenie w świecie ludzkim po przebywaniu w niebiosach Tushita;
2. świadome zajęcie miejsca w łonie (matki);
3. zapowiadane przez mędrców jogi narodziny w świecie;
4. opanowanie mistrzostwa w światowych naukach i dyscyplinach;
5. radość z przyjemności dostatku i towarzystwa wiernych przyjaciół;
6. wyrzeczenie się świata i światowych celów;
7. mistyczno-ascetyczne wysiłki - jogiczny tapas;
8. udanie się do miejsca oświecenia pod drzewem Bodhi (figowiec);
9. pokonanie armii negatywnych i demonicznych mocy, pokonanie demonów;
10. osiągnięcie doskonałego oświecenia, iluminacji, duchowego urzeczywistnienia;
11. trzykrotne obrócenie "kołem Dharmy" - pełny wykład nauk na trzech poziomach;
12. zamanifestowanie nirwany (doskonałego samadhi);
Według nauk Mahajany, Siddhartha Gautama Buddha to nie jest tylko historyczna postać, ale przede wszystkim trzy ciała Buddy. Buddha był niebiańską istotą z boskich niebios tuszita, który odrodził się człowiekiem, i jako człowiek osiągnął Oświecenie, Iluminację Duchową, czyli zgłębił znaczenie życia w całej jego pełni. W czasach życia Gautama Buddhy działały znamienite szkoły Śramana (ascezy mistycznej) w tym Ājīvika (bezduchowcy), Cārvāka (materialiści), Jaina (skrajne niezabijanie i ochrona wszelkiego życia), oraz Ajñana (sceptycy, nie zdolni do wiedzy), a nauki Gautama Buddhy skierowane były głównie przeciwko skrajnie ascetycznym metodom Dźainów (Jainas). Gautama Buddha żył i działał jako nieco młodszy odpowiednik ascetycznego Mahawira.
Rodzaje buddhów
Historyczny Śakyamuni Buddha nie jest pierwszym ani jedynym buddhą. We wczesnych tekstach hinajanistycznych wspomina się o sześciu buddach poprzedzających go we wcześniejszych okresach istnienia świata ludzi. Mamy takich buddów jak: Wipaśjin (palijski Wipassi), Śikin (Sikhi), Wiśwabhu (Wessabhu), Krakuććanda (Kakusandha), Konagamma i Kaśjapa (Kassapa). W przyszłości ma pojawić się jeszcze Maitreya Buddha, aby ożywić dharmę, co wedle legend ma nastąpić około 3 tysiące lat po przybyciu Śakyamuni Buddy czyli około połowy trzeciego tysiąclecia ech. Stawanie się buddhą to głęboki proces przemiany wewnętrznej w który zaangażowana jest zarówno ziemia jak i niebo, ludzkość jak i niebiańskie duchy, bóstwa (dewy, anioły) czy bodhisattwowie. Przyjście buddhy to zstąpienie już istniejącego potęznego bodhisattwy z wysokiej sfery świetlistych niebios tuszita - tak jak w wypadku Siddhartha Gautama Buddha.
W miarę jak kształtowała się społeczna cecha buddyzmu, odejście od jego formy klasztornej reprezentowanej przez bhikszy bądź śramanów (mnichów wędrownych, żebrzących), kształtowała się nowa forma wyznania reprezentowanego przez upasaki, tj. świeckiego wyznawcę. Tak też Gautama z filozofa, głosiciela bothi (oświecenia) i czterech szlachetnych prawd inaczej zwanego tathagata (ten który utorował drogę do zbawienia) stał się dewatidewa, tj. najwyższym bogiem z bogów. Mowa tutaj zwłaszcza o buddyzmie diamentowego wozu, czyli buddyzmie mahajany, który rozróżnia 3 rodzaje tathagatów:
1. buddhowie człowieczy manuszibuddha: Krakuczczhanda, Kanakamuni, Ryszi Kaśjapa, Gutama, Majtreja (dopiero ma się zjawić)
2. odpowiadający im buddowie medytacyjni dhjanibuddha, którzy nigdy nie zstępują na ziemię, od zawsze królują w niebiańskich światach niczym świetliści atrchaniołowie czy wedyjscy dewowie: Akszobhja, Ratnasambhawa, Amitabha, Amoghasiddhi
3. bodhisattwa - istota obdarzona oświeceniem; doskonały altruista, dobroczyńca. Do najważniejszych zalicza się: Awalokiteśwara - bóstwo reprezentujące miłosierdzie, współczucie i litość, któremu według legendy głowa pękła, gdy zrozumiał, że nie zdoła wyzwolić wszystkich ludzi; obecny Dalajlama jest ponoć wcieleniem tego bodhisattwy; Kszitigarbha - bodhisattwa istot piekielnych; stara się ulżyć ich udrękom naprowadzając ku światłości.
Nowy buddha pojawia się na świecie wtedy tylko, kiedy nauki poprzedniego buddhy zostały całkowicie zapomniane, kiedy nie pozostało już po nim żadnych śladów, czy to pism, posągów, ruin pagód czy nawet haseł w słownikach. Ponieważ nauki Gautama Buddy, historycznego Siddhartha Gautama Buddy – nadal są na świecie obecne, dlatego nie potrzebujemy nowego Buddy,a co ważniejsze, żaden kolejny buddha nie raczy zaszczycić ludzkość swoją promienną obecnością dokonując inkarnacji w ludzkim świecie. Możemy sobie przed przybyciem kolejnego buddy, Maitreji, wyobrazić, jak bardzo paskudnym stanie się los ludzkości, jeśli aż tak gruntownie nauki Śakjamuni Gautama Buddy zostaną utracone. Jednym z powodów zatracenia przez ludzkość wzniosłych nauk duchowych poprzednich posłańców z niebios, poprzednich oświeconych, buddów, jest przekręcanie tych nauk duchowych, wypaczanie idei i poglądów, które nna początku dane zostały w prawidłowej ich postaci. Pojawiają się fałszywi nauczyciele, którzy pomijają część nauk, a w końcu tacy, którzy nie tylko nauki przekręcają, ale wręcz głoszą pod szyldem mistrza coś wręcz przeciwnego niż on sam głosił. Tacy niszczyciele Dharmy, jak ów pokrętny Dewadatta działający już za życia Gautama Buddhy doprowadzają, że nie tylko imię mistrza dawcy nauk dharmicznych zostaje przekręcone, ale także jego nauka i zasady. W Polsce specjaliści od spolszczania przekręcili już nawet istotną rzecz w imieniu Buddha, gubiąc w praktyce głoskę "Dh" i zamieniając Buddha na Budda, co w odmianie gramatycznej może i czasem ujdzie, ale w podstawowym brzmieniu imienia nie powinno mieć miejsca. Jeszcze gorzej na na przekrętasz wyszło imię Jehoszua z którego pojawił się Jezus, zupełnie niepodobny do oryginału, ani pod względem imienia ani pod względem nauczania ewangelii. Ostatecznie, kiedy Odwieczna Prawość, Buddha Dharma ulegnie totalnemu przekręceniu lub zapomnieniu u końca cyklu czasu liczącego mniej więcej trzy tysiące lat, zaistnieje konieczność zejścia kolejnego buddha z imienia zapowiadanego jako Maitreya.
Przepowiednia mędrca pustelnika
Znana jest przepowiednia pustelnika, który żył nieopodal miejsca urodzenia dziecka: „Jeśli książę pozostanie w pałacu, będzie wielkim królem, który podbije świat. Jeśli jednak porzuci dworskie życie i wybierze życie duchowe, zostanie Buddhą, Wybawicielem świata.” --- Asita Rishi
Narodziny i młodość Siddhartha Gautama Buddha
Zgodnie z przekazem sutr przyszły Buddha jako bodhisattwa zstąpił z niebios Tuszita i narodził się na pierwszej w łańcuchu planecie ziemi zgodnie ze swym boskim ślubowaniem. Narodzinom jego towarzyszyły różne nadprzyrodzone znaki, liczne cuda i duchowe zjawiska. uduchowiony chłopiec przyszedł na świat nieoczekiwanie podczas podróży królowej w miejscowości Lumbini (dzisiejszy Nepal). Ojciec, król Śuddhodana, pragnąc znać przyszłość jedynego potomka, wezwał do pałacu w Kapilavastu słynnego wówczas mędrca (ryszi) i astrologa, Asitę.
 |
| Zaślubiny księcia Siddhartha Gautama z księżniczką Jaśodharą |
Ujrzawszy niemowlę, mędrzec ów zareagował nieco dziwnie dla zebranych: najpierw ogromnie się ucieszył, a następnie zapłakał. Zapytany o to, czy dziecku nie grozi jakieś niebezpieczeństwo, odparł, że nie widzi żadnych niebezpieczeństw, przeciwnie – syn Suddhdhany będzie wiódł święte życie, a jego wpływy będą dalekosiężne. Jednak jemu samemu, niestety, nie będzie dane dożyć tych dni. Taka perspektywa nie mogła ucieszyć władcy, który w jedynym synu pragnął widzieć godnego następcę tronu, a nie świętego czy mędrca. Serce monarchy ogarnął zapewne niepokój tym większy, że spotęgowany niefortunnym zgonem jego ukochanej żony – Maya Devi – zaledwie siedem dni po urodzeniu syna. Chłopcem zaopiekowała się wtedy siostra zmarłej królowej, Māhapajāpatī Gotami, zatem Buddha wychowywany był przez ciotkę Mahapradżapati. Król pragnął, by syn przejął po nim tron – stworzył mu więc sztuczny świat w obrębie pałacowych murów, otoczył luksusem i zabronił kontaktu ze światem zewnętrznym, gdzie mogły na niego czekać "pokusy" skłaniające do świętego życia.
Oto, jak Buddha wspomina swoje beztroskie lata w pałacu ojca w rozmowie z mnichami, swymi uczniami:
„Żyłem niezwykle wykwintnie, całkowicie wykwintnie. Mój ojciec miał nawet stawy lotosowe w naszym pałacu: jeden, gdzie kwitły czerwone lotosy, jeden, gdzie kwitły białe lotosy, i jeden, gdzie kwitły niebieskie lotosy – wszystko dla mego dobra. Drzewo sandałowe musiało być sprowadzane z Waranasi. Mój turban był z Waranasi, tak jak moja tunika, dolna część garderoby czy wierzchni płaszcz. Biały parasol okrywał mnie dzień i noc, aby chronić mnie przed zimnem, gorącem, kurzem, brudem czy rosą. Miałem trzy pałace: jeden na porę zimną, jeden na porę gorącą i jeden na porę deszczową. Podczas czterech miesięcy deszczowej pory byłem zabawiany w pałacu deszczowym w towarzystwie samych tylko kobiet. W tym czasie ni razu nie opuszczałem pałacu.” --- Buddha Śakyamuni, Sukhamala Sutta
 |
| Narodziny księcia Siddhartha Gautama Buddha Śakjamuni |
Aryjski książę Siddhartha Gautama w wieku 16 lat został zaślubiony z księżniczką Jaśodharą, która pochodziła z tego samego miasta, i w wieku 29 lat miał z nią syna Rahulę. Mając 16 lat został ożeniony z piękną kuzynką Jaśodharą, ale życie rodzinne nie pociągało go, a żona urodziła mu syna dopiero po 13 latach i otrzymał on wielce znaczące imię Rahula - co znaczy „przeszkoda” i sugeruje, że syn urodził się w godzinie niepomyślnej, w czasie znanym jako rahukala.
Jednakże najlepsze nawet luksusy i największe atrakcje nie mogły zabić w młodym, zdrowym królewiczu chęci poznania świata. Toteż, mimo zakazu ojca, opuścił on potajemnie pałac w towarzystwie służącego. Widok, który zobaczył, miał na zawsze zmienić jego życie i wpłynąć na jego wybór życiowej drogi. Pewnego dnia podczas przejażdżki, ujrzał niedołężnego starca i dowiedział się, że starość jest przeznaczona wszystkim. Drugą rzeczą była choroba (roga) – ciężko chory człowiek pokryty wrzodami, trzecią zaś śmierć (mrtyu) – zwłoki niesione wśród lamentu żałobników. Czwarta – asceza (tapas) – niosła ze sobą nadzieję i pocieszenie. Siddhartha ujrzał wędrownego pobożnego żebraka, mędrca, ubranego w prostą szatę. Mędrzec ten, w przeciwieństwie do ludzi chorych, starych i umierających, sprawiał wrażenie szczęśliwego. Jego widok sprawił, że Siddhartha zrozumiał swe przeznaczenie i postanowił uciec z pałacu, by szukać drogi wyzwolenia z cierpienia.
Sam Gautama Buddha tak komentuje swoje decyzje:
„Taka myśl przyszła do mnie: Życie rodzinne jest tłoczną, zakurzoną drogą. Odchodząc, stajesz się wolnym. Nie jest wcale łatwe życie w domu w porównaniu ze świętym życiem, które jest całkowicie doskonałe, całkowicie czyste jak wypolerowana powłoka. Co jeśli ogoliłbym włosy i brodę, założył szaty z ochry i zostawił dom dla bezdomności?” --- Buddha Sakyamuni, Maha-Saccaka Sutta
Opuszczenie pałacu i poszukiwanie prawdy (satyam)
Pewnej nocy kazał osiodłać swojego konia i odjechał w towarzystwie oddanego sługi (sewaka). Tradycja buddyjska określa ów moment mianem Wielkiego Odejścia. Jego wygląd jako dostojnego, zadbanego młodzieńca musiał bardzo kontrastować z przywdzianymi żebraczymi szatami do tego stopnia, że wieści o niezwykłym wędrowcu dotarły do króla Bimbisary – władcy sąsiedniego królestwa, który osobiście zapytał go o to. Wtedy Siddharta Gautama zdradził swe pochodzenie i oznajmił, że wiedzie takie życie z wyboru. Wkrótce wieści o tym dotarły do pałacu ojca i był to dla niego dodatkowy cios, że jego syn wiedzie życie żebraczego mnicha, bhikszu.
Poszukiwania zajęły Siddharcie około siedem lat, a u kresu siedmiolecia dotarł do drzewa oświecenia. Przez 6 ponad lat uczył się jogi u najlepszych nauczycieli, w lesie Urubilwa oddawał się najcięższej ascezie, która o mało nie doprowadziła go do śmierci i takiego ascetycznego Buddhę ukazuje niesamowita rzeźba ze starożytnej Gandhary z II wieku. Zostały z niego tylko skóra i kości, ale jego umysł nie zaznał spokoju. Jako poszukiwacz Prawdy (satyam) spotkał się z najlepszymi wówczas mędrcami (ryszimi) joginami, z Alarą Kalamą i Uddaką Ramaputtą. W krótkim czasie przewyższył obu w jodze i ascezie (tapas), ale wciąż nie był zadowolony z uzyskanej od nich wiedzy (dźńana, pradźńa). Następnie dołączył do grupy pięciu ascetów (tapasinów), którzy oddawali się surowym praktykom mistyczno-ascetycznym na wzór krija jogi opisanej w Jogasutrach Ryszi Patańdźali. Jako najgorliwszy w umartwianiu się został ich przywódcą (guru). Kiedy jednak pewnego dnia zauważył, że z głodu nie jest w stanie się dobrze koncentrować, stwierdził, że i ta droga do niczego, poza śmiercią, go nie doprowadzi. Porzucił skrajnie wyczerpujące umartwienia jako mało bezwartościowe; wykąpał się i po raz pierwszy od wielu dni pożywił się gotowanym ryżem, chlebem i kwaśnym mlekiem, które w czarce przyniosła mu wieśniaczka Sudżata.
Jeden z przekazów buddyjskich tak opisuje czas spędzony z pięcioma ascetami: jadł raz dziennie, potem co drugi dzień, w końcu co siódmy dzień; nie jadł wcale ryb ani mięsa — żywił się grzybami, zielem, ziarnem, mlekiem krowim, żywicą drzew i korzonkami. Mroźne noce spędzał nago, na otwartej przestrzeni, a skwarne dni w miejscach bez cienia. Wkradał się do obór i zjadał krowi nawóz; spożywał nawet własne odchody i mocz — dopóki jeszcze cokolwiek wydalał, co powodowało samozatrucie organizmu i wycieńczenie. Jak bowiem wiadomo, w kale i moczu nie ma nic odżywczego dla organizmu, który wydala tylko to co jest zbędne i toksyczne.
Siedem lat życie Siddhartha Gautama Buddha poświęcił na poszukiwanie wiedzy i duchowego czy mistycznego doświadczenia, stąd jego pierwsze kroki doprowadziły go do Mędrca (Ryszi) i Guru o imieniu Arata (Alara) Kalama (sanskr. Ārāḍa Kālāma), który nauczał mistycznego systemu filozoficznego zbliżonego do sankhji. Po osiągnięciu „stanu gdzie nie ma żadnej rzeczy” nauczyciel uznał go za równego sobie i polecił mu dalsze poszukiwanie prawdy (satya). Drugim jego Guru stał się Udraka (Uddaka) Ramaputta (sanskr. Udraka Rāmaputra), który nauczał systemu klasycznej jogi współczesnie zwanej radża jogą, jogą królewska. Tu książę Gautama szybko osiągnął „stan gdzie nie ma postrzegania ani nie postrzegania”, co było wyższym stanem od poprzedniego. Jednak przyszły Buddha nie zadowolił się tym stanem i kontynuował swe poszukiwania. Kolejnym etapem w jego życiu stała się mistyczna asceza (tapah), czyli praktykowanie głodu i umartwianie się. W wyniku tego doszedł do stanu, w którym dziennie zjadał tylko jedno ziarno prosa, co doprowadziło go do takiej słabości, że pewnego razu zemdlał i myślano już, że umrze. Z powodu braku właściwego odżywiania jego członki stały się jak uschnięte pnącza, pośladki twarde jak kopyto bawołu, kręgosłup wystawał jak lina konopna, żebra były podobne do krokwi rozpadającej się stodoły, gałki oczu zapadły się głęboko i lśniły jak woda na dnie głębokiej studni, skóra na głowie wysuszyła się i pomarszczyła skurczona od słońca i wiatru, skóra na brzuchu przylgnęła do pleców, a włosy zgniły i wychodziły ze skóry. W okresie tym przyłączył się do pięciu ascetów, wśród których był bramin Kondanna, ten sam który przy urodzeniu Siddharty na podstawie astrologicznej przewidział, że stanie się on nauczycielem ludzkości.
Legenda mówi też, że któregoś dnia Gautama Buddha usłyszał, jak muzyk poucza swojego ucznia: "jeśli napniesz strunę zbyt mocno – pęknie, jeśli za słabo – nie wyda żadnego dźwięku". Wówczas pojął, że zbyt skrajnie ascetyczne techniki medytacyjne nie prowadzą do celu i zaczął normalnie odżywiać się oraz dbać o swoje zdrowie. Jego towarzysze asceci (tapasini) uznali wówczas, że mistrz zdradził drogę, w którą wierzyli. Zgorszeni opuścili go, gdy tym czasem On doświadczał przebudzenia duchowego.
Oświecenie - Iluminacja
Po posiłku – najlepszym, jaki jadł od czasu opuszczenia pałacu – nabrał siły, aby kontynuować swoje duchowe postanowienie samourzeczywistnienia, realizacji Atmana (Jaźni). Idąc, spotkał człowieka koszącego trawę i otrzymał od niego jej wiązkę, po czym znalazł spokojne miejsce do medytacji czyli dhjany (dhyana, jap. zen, chiń. chan). Siedząc pod drzewem figowym poprzysiągł sobie: „niech ciało me sczeźnie, krew ma wyschnie, lecz ja nie podniosę się z tego miejsca dopóki nie osiągnę Oświecenia”. Po czterdziestu dniach Siddhartha w końcu je osiągnął, stając się lotosowym czy królewskim joginem Buddhą.
 |
| Oświecony - Buddha Śakyamuni |
Siddhartha Gautama usiadł w pozycji lotosowej pod drzewem Bodhi (figowiec indyjski, rajskie drzewo), w miejscu obecnie zwanym Bodh Gaja i stwierdził, że będzie tam siedział tak długo, aż nie rozwiąże zagadki cierpienia (duhkha). Medytował przez 49 dni, przechodząc przez coraz głębsze fazy medytacyjnego wchłonięcia laja samadhi i wglądu medytacyjnego dhjana (jap. zen, chiń. ch'an), w czasie których ukazywał się mu potworny żeński demon Mara (Marya) jako uosobienie niewiedzy (avidya) i rozmaitych przeszkód na drodze do oświecenia (iluminacji). Siddhartha Gautama Buddha był kuszony przez złego demona rozkoszy cielesnych Marę (Marję, Marya), jego trzech synów: Gniew, Radość i Dumę, oraz trzy córki: Pożądanie, Rozkosz i Namiętność. Siddhartha Gautama osiągnął wszechwiedzę (mahapradźńam): poznał wszystkie swoje wcielenia, poznał tajemnicę cierpienia (duhkha), zrozumiał, że świat jest pełen cierpienia i dowiedział się, co ma uczynić człowiek (nara), aby nad cierpieniem zatriumfować (Cztery Szlachetne Prawdy Arjów).
Pokonawszy demona Marę (Marję) Siddharta Gautama kontynuował medytację (dhjanę), uzyskując w początkowym stadium wiedzę o swych poprzednich wcieleniach; w drugim zaś moc nadprzyrodzoną zwaną „boskim okiem” (diwjaćaksur), umożliwiającą mu widzenie koła narodzin i śmierci i poznanie prawa zależnego powstawania; w trzecim etapie skierował swój umysł na wiedzę dotyczącą zniszczenia zła i uzyskał poznanie czterech szlachetnych prawd. Stało się to, gdy Buddha miał ukończone trzydzieści pięć lat podczas pełni księżyca (purnima), w miesiącu wesak (maj) w miejscu zwanym Bodh Gaja. Potem nastąpił jeszcze jeden atak demona Mary (Marji), który zażądał, aby Oświecony natychmiast osiągnął nirwanę i nie ogłaszał odkrytej prawdy ludziom. warto sobie zapamiętać ten atak, a jest to stan, gdy człowiek osiąga pewien oświecający wgląd, ale zamyka się w sobie i zostawia wszystko w sobie dla siebie - stając się milczkiem usidlonym przez demona Mara (Marya), milczkiem duchowo nieużytecznym dla ludzkości.
Kiedy po kilku tygodniach praktyki znów usiadł pod drzewem zwanym później Drzewem Poznania lub Oświecenia, ślubując nie wstać, dopóki nie osiągnie pełnego Przebudzenia i Oświecenia. Siedział tak przez całą noc przy Pełni Księżyca (Purnima), a o świcie promień wschodzącej Gwiazdy Porannej (Wenus, Jutrzenka) doprowadził jego umysł (manas) do stanu doskonałej przejrzystości i zrozumienia. Właśnie to doświadczenie pełnego Przebudzenia i Oświecenia stanowi istotę duchowości i mistyki buddyzmu.
„Uwolniwszy się od kurzu namiętności i zwyciężywszy ciemności” Buddha oddał się medytacji (dhjanie), pogrążając się w głębokim transie (samadhi). Podczas pierwszej straży (od godziny 18 do 22) przypomniał sobie swoje wcześniejsze wcielenia i niezliczone narodziny. „Zaprawdę ten świat jest miejscem bez opieki i pomocy”, stwierdził, „jak koło kręci się bez ustanku”. Pojął, że świat sansary, nie mającego początku ani końca kołowrotu wcieleń, jest „pozbawiony substancji jak wnętrze drzewa banianowego”. W czasie drugiej straży (od godziny 22 do 2) osiągnął zdolność „czystego niebiańskiego widzenia” i pojął, że to, w jakiej postaci narodzi się dana istota, zależy od jej zasług we wcześniejszych wcieleniach, ale „nie znalazł niczego stałego w tym świecie wiecznego stawania się, podobnie jak zdzierając jedną po drugiej kolejne warstwy kory z drzewa banianowego nie sposób odkryć rdzenia”. Podczas trzeciej straży (od godziny 2 do 6) przeniknął prawdziwą naturę rzeczywistości. Pojął, że źródłem zła i przyczynami uwięzienia człowieka w kołowrocie narodzin są: żądza, nienawiść i urojenia. Szczytowym punktem medytacji był stan wszechwiedzy. „Spoglądając w dół ze szczytu świata nigdzie nie dostrzegał ani śladu własnej osoby, uspokoił się jak wypalony płomień”. „Ziemia zakołysała się jak kobieta pijana od wina (...), w powietrzu rozległ się potężny bęben grzmotu, powiał łagodny wiatr, z bezchmurnego nieba spadł deszcz, na drzewach pojawiły się kwiaty i owoce naraz - wszystko to, aby oddać mu hołd”.
Osiągnął stan pełnego oświecenia, asampradźńata samadhi. Było to inaczej mówiąc anuttara samjak sambodhi – najwyższe pełne oświecenie, wyzwolenie od cierpienia i zrozumienie jego przyczyn. Od tego momentu zwano go Buddhą – przebudzonym (w kiepskim spolszczeniu Budda). Łatwo się pisze i czyta, że Siddhartha Gautama Buddha usiadł pod drzewem i osiągnął oświecenie, ale tak naprawdę to oświecenie było zwieńczeniem praktyki wykonywanej w wielu poprzednich żywotach, także w niebiańskich światach tuszita. Droga do urzeczywistnienia Atmana-Brahmana jak uczyli ówcześni mędrcy (ryszi) jest długa i pracochłonna, bo zwłaszcza w naszych czasach nie jest łatwo (zresztą nigdy nie było) zerwać z nawykami, które są istotą egotycznego jestestwa (tak się przynajmniej ludziom wydaje).
„Kiedy więc umysł (manas) był skoncentrowany, oczyszczony, jasny, nieskalany, pozbawiony splamień, giętki, plastyczny, stabilny i osiągnął niewzruszoność (nieporuszoność), nakierowałem go na wiedzę przypominania sobie swych przeszłych żywotów. Wspominałem rozmaite przeszłe życia: jedno życie, dwa (...) setki tysięcy, wiele eonów kosmicznego skurczu i kosmicznej ekspansji (...)
Skierowałem go na wiedzę dotyczącą przemijania i ponownego pojawiania się istot. Ujrzałem – dzięki boskiemu oku, oczyszczonemu i przewyższającemu ludzkie – jak istoty przemijają i ponownie wracają i dostrzegałem, w jaki sposób były lepsze czy gorsze, piękne lub brzydkie, szczęśliwe lub nieszczęśliwe zgodnie ze swoim karmanem (...).
Niewiedza (avidya) została zniszczona; pojawiła się wiedza (widja, dźńana); ciemność (krishna) została rozproszona; pojawiło się światło (śukla dźjoti) – tak to się dzieje z kimś, kto jest uważny, żarliwy i zdecydowany. Ale przyjemne doznania, które w ten sposób powstały, nie rozpraszały mego umysłu ani nie pozostawały.
Skierowałem uwagę na przeszkody umysłu (manas). Dostrzegłem, w jaki sposób powstają: To jest cierpienie (duhkha)... to jest przyczyna cierpienia... to jest ustanie cierpienia... to jest droga prowadząca do ustania cierpienia (...)” --- Buddha Śakyamuni, Maha-Saccaka Sutta
Przez kolejne tygodnie Gautama Buddha pozostawał w medytacji (dhyana, jap. zen, chiń. ch'an), podczas których doświadczał różnych wizji niebiańskich istot, zastanawiał się, czy powinien głosić światu boską mądrość, ale wtedy zstąpił do niego Brahman (Bóg, Stwórca) i rozwiał jego wątpliwości. Po osiągnięciu oświecenia Gautama Buddha siedział jeszcze pod drzewem figowym Bodhi przez trzy tygodnie i zastanawiał się czy i jak przekazywać światu ścieżkę duchową, wtedy to nawiedził go Bóg Brahma (Brahman, Stwórca), który w imieniu wszystkich istot prosił o przekazanie ludzkości Drogi do Oświecenia zwanej wówczas Arya-Margą, Szlachetną Ścieżką. Usłyszał wówczas wezwanie Brahmy (Brahmana), najwyższego z bogów wedyjskich, by uzyskanej wiedzy nie zachowywał dla siebie: „Powstań, Zwycięzco, przemierzaj świat […], niechaj naucza Wzniosły, są ludzie, którzy będą w stanie pojąć jego Naukę”. Buddha Śakyamuni już zupełnie przekonany ruszył w drogę i w Jelenim Parku w pobliżu miasta, które zwie się obecnie Benares, a dawniej Varanasi poruszył wedyjskim Kołem Dharmy, czyli rozpoczął nauczanie duchowe. Pierwsze kazanie skierował do swych dawnych towarzyszy w ascezie (tapah), do pięciu joginów – ludzi zainteresowanych głównie pozbyciem się własnego cierpienia. Tymi naukami były Cztery Szlachetne Prawdy, czyli prawda o cierpieniu i sposobie pozbycia się cierpienia.
Zstąpienie Brahma Boga, Brahmana, w czasie trwania oświecającego doświadczenia mistycznego trzeba uznać za znak brahmicznej misji jaką niebiosa zleciły Siddhartcie Gautamie Buddzie. Gautama Buddha stał się w tym momencie reprezentantem Brahma-Boga na Ziemi, a jego Oswiecenie ma wartość Urzeczywistnienia Boga, Brahmana, Stworzyciela. Siddhatrtha Gautama Buddha podobnie jak inni wielcy Oświeceni Mędrcy, Ryszi, stał się Posłańcem Brahma Boga na Ziemi, co należy uznać za najważniejszy moment całego procesu osiągania Oświecenia, które niema wielkiej wartości, jesli nie zostaje przypieczętowane Objawieniem Brahmana, zstąpieniem Brahma Boga, Stwórcy Wszechrzeczy. Z opisów buddyjskich Oświecenia Gautama Buddhy wynika jasno, że jego zanurzenie się w Świetle kulminowało podjęciem misji w roli posłannika Brahma Boga, a sam buddyzm jest duchowością tradycyjnego brahmanizmu.
Gautama Buddha w nauczaniu wychwala zalety praktykowania Agnihotry oraz recytowania wersów w rytmie Sawitri (Gayatri). Jogę uprawianą przez pierwotną Sanghę Gautama Buddy można nazwać dhjana jogą (dhyāna yoga) czyli jogą medytacji. Dhyāna była niejako alternatywą dla bolesnych i wymagających ekstremalnego wysiłku ówczesnych praktyk mistyczno-ascetycznych, Śramany. Świeżo Oświecony Siddhartha Gautama Buddha chciał ze swoim światłym przebudzeniem przyjść do swoich pierwszych Guru, jednak okazało się, że w międzyczasie zmarli, nie zdążył zatem dokonać zwyczajowej dharmicznej wizyty z wyrazami wdzięczności i czci za pierwsze nauki. Warto także odnotować fakt, że Siddhartha Gautama Buddha praktykował wedyjskie rytuały ogniowe określane mianem Agnihotra oraz wedyjską mantrę Gayatri, które zresztą wedle tekstów kanonu palijskiego bardzo polecał swoim uczniom do praktyki. Wedyjska Gayatri Mantra zwana także Sawitri znana jest jako Mantra Oświecenia! Dhjana (Medytacja, Rozświetlanie) oraz Wipaśjana (Wgląd) zdają się być dwiema najistotniejszymi praktykami, a jogiczna sanskrycka Dhjana (dhyana) znana jest szerzej pod japońską nazwą zen oraz chińską ch'an. Można powiedzieć, że dhjana-joga jest buddha-jogą. Oczywiście, dhjana-joga rozpoczyna się od przyjęcia pozycji medytacyjnej znanej jako siedzenie w lotosie, ze stopami ułożonymi na udach przeciwległej nogi.
Nauczanie Dharmy - Sanatana Dharma
Po tym, jak dostrzegli go przypadkowi przechodnie, bramin i kupcy, Budda zastanawiał się, kogo najlepiej byłoby nauczać w pierwszej kolejności. Dostrzegł w swym wglądzie, że jego nauczyciele w tym czasie już zmarli, więc postanowił powrócić do pięciu ascetów, których opuścił porzucając surowe praktyki. Odszedł więc od drzewa i udał się do Jeleniego Parku, gdzie spotkał swoich pięciu dawnych towarzyszy – ascetów. Wygłosił do nich swoje pierwsze legendarne kazanie Cztery Szlachetne Prawdy i tym samym puścił w ruch Koło Prawa. Następnie, w swym oświeconym wglądzie, dostrzegł on, iż w owym czasie na terenie królestwa Magadha, w którym się znajdował, najpotężniejszymi nauczycielami duchowymi byli trzej bracia Kasjapa z Uruwilwy, wyznawcy świętego ognia. Każdy z nich miał odpowiednio – 500, 300 i 200 uczniów. Udał się do nich, by nauczać ich Dharmy. Dokonał wtedy wielu cudów, zadziwiając braci swą mocą i zjednując ich jako swych uczniów. Wszyscy uczniowie braci również poszli za swymi nauczycielami, którym bezgranicznie ufali. W ten sposób Budda w krótkim czasie zyskał rzeszę uczniów. Wszyscy oni udali się następnie do króla Bimbisary. Widząc wielkie zgromadzenie mnichów, wśród których byli znani bracia Kasjapowie, mieszkańcy nie mogli wyjść z podziwu, co takiego się stało. Widząc to, najstarszy z nich wygłosił przemówienie do tłumów i wyjaśnił, dlaczego z radością chcą podążać za Buddą. Przysporzyło to Buddzie kolejnych zwolenników, w tym i samego króla Magadhy.
Po 5 miesiącach od osiągnięcia Oświecenia postanowił powrócić w swe rodzinne strony do Kapilavastu. Z olbrzymią świtą tysiąca mnichów (bhikszu) pokonywał on dziennie kilka kilometrów toteż jego sława znacznie wyprzedziła go i rodzina mogła przygotować się na spotkanie. Zorganizowano gorące powitanie w pobliskim parku. Jedynie żona Jaśodhara nie wyszła naprzeciw Buddzie, twierdząc, że jeśli nadal coś do niej czuje, sam pojawi się w pałacu. I tak też Buddha uczynił w towarzystwie najbliższych mnichów (bhikszu). Spędził on wtedy tydzień z rodziną, nauczając ich Odwiecznej Dharmy, Przedwiecznej Prawości. Wkrótce żona Jasodhara, syn Rahula, a także ciotka Mahapradżapati dołączyły do Sanghi Mistrza Gautama Buddha. Siddhartha Gautama Buddha rozpoczął wędrowne nauczanie, w którym zwykle przez dziewięć miesięcy w roku wędrował z miejsca na miejsce, głosząc nauki, a potem przez trzy miesiące chronił się przed ulewnymi deszczami monsunowymi.
Ważnym krokiem duchowo-mistycznym po Oświeceniu było założenie wspólnoty (sangha), początkowo składającej się z zaledwie sześćdziesięciu mnichów żebrzących (bhikszu), jednakże po nawróceniu tysiąca kaśjapów sangha przekształciła się w rzeszę wyznawców i uczniów duchowych. Siddhartha Gautama Buddha udaje się do imperium Magadhy (w tym dzisiejszy Bengal), w którym nawraca na Drogę Światłości króla Bimbisarę, za co dostaje w podzięce pustelnię w Radżagrisze, gdzie do sanghi (wspólnoty) wstępują jego dwaj najważniejsi uczniowie Śariputra i Maudgaljajana. Wreszcie z tłumem arhatów (doskonałych) odwiedza rodzinne miasto Kapilawastu, gdzie nawraca swoich kuzynów Anandę i Dewadattę oraz swego ojca, po którego śmierci przyjmuje do wspólnoty Pradżapati, swoją ciotkę i macochę. Zresztą przyjęcie kobiet do sanghi nie odbyło się bez oporu samego Gautama Buddha, lecz usilne prośby Anandy w końcu dokonały tego, że na zasadzie wyjątku Gautama Buddha przyjął do sanghi kobiety ze swojej rodziny. Komentarz Gautama Buddy był taki, że od tego czasu autentyczna sangha trwać będzie tylko pięćset lat, a nie jak przewidywał uprzednio tysiąc lat, zatem prawdziwy buddyzm Gautama Buddhy skończył się krótko po narodzinach Jezusa Chrystusa, a to co zostało po sandze pięćsetletniej to są już przeróbki buddyzmu pierwszej sanghi. Mając lat siedemdziesiąt dwa przeżył Gautama Buddha demoniczny bunt Dewadatty, który usiłował stać się przywódcą sanghi. Krótko przed śmiercią Gautama Buddhy zmarli dwaj jego uczniowie Śariputra i Maudgaljajana, nie żył już Rahula, jedyny syn i wielu innych z pierwszych uczniów.
Po wygłoszeniu przez Siddhartha Gautama Buddhę pierwszego kazania do wspólnoty mniszej przyłączył się bogaty młodzieniec, w ślad za nim do wspólnoty wyznawców świeckich dołączył jego ojciec – kupiec (wajśya), a wraz z nim pięćdziesięciu innych kupców, jego przyjaciół, czy może wspólników. Pojawienie się tak dużej grupy kupców nie wydaje się przypadkowe. Życie młodego Gautama Buddy przypadło na okres gwałtownego rozwoju gospodarczego krajów Niziny Hindustańskiej, zwłaszcza Magadhy, walczącej wówczas o hegemonię na subkontynencie. Pomiędzy VI i IV wiekiem pech, Magadha, bogata w ziemie rolnicze i złoża żelaza, weszła jako pierwsza w fazę intensywnego rozwoju i urbanizacji; znaczenie polityczne zawdzięczała strategicznemu położeniu, umożliwiającemu kontrolę nad „Drogą Północną” (uttarapatha) — indyjskim odcinkiem szlaku handlowego (rzecznego i lądowego), łączącego porty delty Gangesu z Iranem Achemenidów, a dalej z obszarem śródziemnomorskim. Harjankowie, założyciele państwa Magadhy, podporządkowali sobie leżące nad Gangesem sąsiednie państwa włączając tak wewnętrzny handel Magadhy w sieć dochodowej wymiany transkontynentalnej. Rozpad świata plemiennego, urbanizacja i otwarcie się na wymianę wywołały kryzys w relacji do tradycyjnego poglądu na świat, jego wyrazem był odnotowany w tekstach ferment ideowy, z którego wyłaniały się zalążki nowych światopoglądów i filozofii, usiłujących intelektualnie sprostać atmosferze zmiany społecznej i cywilizacyjnej.
Odtąd sława Gautama Buddha nieustannie rosła i zastępy mnichów (bhikszu) i świeckich zwolenników (upasaka) powiększały się również w sąsiednich królestwach (radżastanach). Wędrował po północnych Indiach, w obszarze Hindukuszu, Himalajów, Tybetu i Pamiru, nauczając zasad swojej religii przez kolejnych 45 lat. Nauki duchowo-mistyczne zawsze dostosowywał do zdolności i zainteresowań swoich słuchaczy. Według szkół buddyzmu Wielkiej Drogi (mahajana) Buddha Śakyamuni jako wielki guru (mahaguru) obrócił Kołem Dharmy (Dharma Ćakram), trzykrotnie udzielając w ten sposób trzech poziomów różnych nauk. Trzy cykle (kosze) obejmują całość buddyjskich nauk przekazywanych we wszystkich istniejących obecnie szkołach buddyzmu.
„Nauki o Czterech Szlachetnych Prawdach wygłosił Budda po raz pierwszy w Sarnath, 7 tygodni po osiągnięciu Oświecenia. Był to początek pierwszego cyklu Nauk. Budda nauczał prawdy o cierpieniu, prawdy o przyczynie cierpienia, prawdy o ustaniu cierpienia, prawdy o drodze wiodącej do ustania cierpienia.(…) Budda Siakjamuni zaczął przekazywać Nauki tzw. drugiego cyklu 16 lat po osiągnięciu Oświecenia. Cykl ten zawiera pouczenia o „braku cech” – o Pustce wszelkich zjawisk. Nie chodzi tu o negację ich bytu, lecz o wyjaśnienie rzeczywistej Natury zjawisk.( …) wszystkie rzeczy istnieją współzależnie. (…) 27 lat po osiągnięciu Oświecenia, w miejscu zwanym Szrawasti, rozpoczął Budda przekaz tzw. trzeciego cyklu Nauk. Treścią tych Nauk jest Natura Buddy przenikająca wszystkie istoty – Przejrzyste Światło Natury Umysłu. Pouczenia te dotyczą owych właściwości, obecnych już teraz w Naturze Buddy, a rozkwitających w chwili osiągnięcia Stanu Buddy.” --- III Tenga Rinpocze, Sutry i Tantry. Drogi Buddyzmu
Jego uczniami zostawali nie tylko mnisi (bhikszu), ale też ludzie świeccy wszystkich stanów, także bramini, królowie. Potrafił nawracać kurtyzany, a nawet morderców, dokonując przy tym licznych cudów, zjawisk charyzmatycznych, siddhi (jako mistrz siddha-artha, sztuki magicznej mocy). Bynajmniej nie wszystkim była na rękę taka ogromna popularność Gautama Buddha. Nie wszyscy też zostawali jego uczniami, a niektórzy wręcz mu zazdrościli wpływów, próbując go nawet powstrzymać. Taką osobą okazał się jego kuzyn Devadatta, który najpierw był został jego udawanym uczniem, lecz potem w swoim zaślepieniu ogłosił się większym mędrcem i za wszelką cenę chciał do siebie przyciągnąć zwolenników Siddhartha Gautama Buddha. Udawało mu się to początkowo wśród nowicjuszy, których skusił bardziej surowymi regułami niż w zgromadzeniu Gautama Buddha i rozgłaszaniem, że w porównaniu z nim mnisi Buddy sobie pobłażają. Jednakże to mu nie wystarczyło i zapragnął zabić mistrza Gautama Buddhę, którego sławy w żaden sposób nie udało mu się osłabić. Wśród jego obmyślonych sposobów zgładzenia mistrza Gautama Buddha były nasłanie na niego łuczników, napuszczenie wściekłego słonia, jak również zepchnięcie głazu na ścieżkę, którą przechodził. Żaden z tych sposobów nie okazał się skuteczny, toteż jego frustracja jako buddowego Judasza-zdrajcy narastała. Czarę goryczy przelało wydarzenie, które zapowiadało się całkiem dobrze. Spostrzegł on nagle w swych szeregach najwierniejszych uczniów mistrza Gautama Buddy i to go utwierdziło w przekonaniu, że jest niezrównany. Jednakże uczniowie ci mieli zadanie powierzone przez Sidharthę Gautama Buddhę, aby sprowadzić z powrotem zbałamuconych oszukańczo przez Dewadattę mnichów. Kiedy ten spostrzegł, co się wydarzyło, dostał takiego ataku wściekłości, że po tym ciosie już się nie podniósł. Podupadł na zdrowiu i w krótkim czasie zmarł jako judaszowaty zwyrodnialec podszywający się pod oświeconą mądrość jaką ucieleśniał Gautama Buddha.
Aby osiągnąć wyzwolenie, Siddhartha Gautama Buddha nakazywał tak świeckim uczniom jak i mnichom przestrzeganie moralnych zasad, które stawały się podstawą praktyki. Najogólniej mnich (bhikszu) musiał zadowolić się jedną szatą i jednym na dobę oferowanym skromnym posiłkiem, wędrując zabierał cały swój dobytek ze sobą. Gautama Buddha zabraniał świeckim jak i mnichom następujących występków (grzechów):
- zabijania, odbierania życia (pranatipata),
- kradzieży, przywłaszczania (adattadana),
- cudzołóstwa i niewłaściwych żądz seksualnych (kamamithyacara),
- kłamstwa, fałszu, oszustwa (mrisavada),
- używania napojów/środków odurzających (suramaireyapramadasthana).
Pierwsza nauka, którą wygłosił, mówiła o "Czterech Szlachetnych Prawdach". Jest to jedna z podstawowych nauk Buddyzmu. Streszczając naukę Siddhartha Gautama zwanego Buddhą we współczesnym języku, można powiedzieć, że sprowadza się ona do następujących stwierdzeń:
* Życie (narodziny, starość, choroba, śmierć, rozłąka z kochanym, życie z niekochanym, niespełnione życzenia, ...) jest cierpieniem.
* Przyczyną cierpienia są rozmaite pragnienia, żądze wypływające ze złudnego ego (o które zresztą tak bardzo dbamy w naszym życiu)
* Jedyną możliwością wyzwolenia jest więc wykorzenienie tego pożądania. Można też powiedzieć, że będzie to możliwe tylko wtedy, kiedy rozpoznamy, że to czym myślimy, że jesteśmy jest tylko wyobrażeniem.
* Jak to zrobić? Sposób postępowania systematyzuje "Szlachetna ośmioraka ścieżka" zwana Ashtanga-Arya-Margą:
1. Właściwy pogląd (właściwe przekonania)
2. Właściwe postanowienie
3. Właściwe słowo
4. Właściwe działanie
5. Właściwe życie
6. Właściwe dążenie
7. Właściwe skupienie (dharana)
8. Właściwa medytacja (dhjana)
Łatwo zauważyć, że Budda zachował się tu jak dobry lekarz: dokładnie zbadał charakterystyczne objawy choroby. Znalazł jej najgłębszą przyczynę. Wybrał najskuteczniejsze lekarstwo. Powiedział jak go używać, żeby jak najszybciej uzdrowić organizm. Wkrótce też pięciu mistyków ascetów, którzy kiedyś mu towarzyszyli, a potem odwrócili się od niego, zostało jego pierwszymi uczniami. Z czasem liczba uczniów duchowych wzrastała. Zostali nimi również jego ojciec, macocha (matka umarła wkrótce po porodzie), żona i syn. Wielkie oświecenie powoduje, że najbliższa rodzina przyłącza się do grona jogicznych uczniów duchowych Oświeconego mistrza...
Triśiksza - potrójne szkolenie
Potrójne szkolenie, triśiksza, to trzy nierozerwalnie ze sobą związane obszary edukacji i praktyki buddyjskiej oraz wedyjskiej.
1. Adhiśila-śiksza (śila) - szkolenie z obyczajności, zasad i reguł postępowania, dobrego zachowania, kultury osobistej, prawa przyczyny i skutku.
2. Adhicitta-śiksza (samadhi) - szkolenie umysłu, emocji i myśli, strojenie umysłu i uczucia, rozwój i wzrost świadomości (ćittam), trening psychoduchowy.
3. Adhipradźńa-śiksza (pradźńa) - szkolenie w mądrości, docieranie do zasobów mądrości pierwotnej natury, mądrość oświecenia.
Wszystkie trzy aspekty są od siebie zależne, a wyłączne kultywowanie tylko jednego z nich nie może doprowadzić do duchowego celu jakim jest przebudzenie i oświecenie oraz wyzwolenie z uwarunkowań karmicznych.
Życie dharmiczne
Pozostałe po Oświeceniu 45 lat życia Siddhartha Gautama Buddha wędrował po północnych Indiach i propagując swą naukę o drodze ku Oświeceniu, ku Iluminacji. Na Wschodzie nauka te znana jest jako Buddha-Dharma (Dharma Buddy czyli Nauczanie Oświecone). Przenosząc się z miejsca na miejsce Gautama Buddha przekazywał swą naukę licznym uczniom, z których wielu osiągnęło Oświecenie, stało się Iluminatami, Oświeconymi. Oni także udzielali nauk zapoczątkowując w ten sposób łańcuch nauczania, który przetrwał nieprzerwanie do dzisiejszego dnia, chociaż widząc wiele szkół i stylów nauczania, trudno znaleźć wśród buddyzmu to, czego uczył sam Gautama Buddha. Warto pamiętać, że szaty mnisie noszone przez Siddhartha Gautama Buddhę były żółte, złocisto-żółte, na podobieństwo wedyjskich ryszich, a nie szare, brunatne, czarne czy czerwone. Niby nie strój zdobi człowieka, ale prawdziwych buddystów poznać po znakach, a Gautama Buddha, podobnie jak jogiczny zakon siddharthów - lubił znaki i symbole.
Buddyści na Wschodzie uważają Siddhartha Gautama Buddhę za duchowy i mistyczny ideał, za wzór do naśladowania, jak i za przybyłego z niebios tuszita przewodnika na drodze ku Oświeceniu. jak wiadomo w niebiosach tuszita z których Siddhartha Gautama przybył na planetę Ziemię do ludzkości zamieszkują niebiańskie bóstwa, dewowie wyższej rangi. Mówiąc prosto, Siddhartha Gautama Buddha z rodu Śakjów jest boską awatarą, zstąpieniem niebiańskiego bóstwa, zstąpieniem dewy w ludzie ciało. Celem przyjścia Gautama Buddhy było pokazanie ludziom właściwej drogi i właściwego niebiańskiego czy dewaicznego przewodnictwa duchowego, przewodnictwa z niebiańskiego, boskiego świata tuszita.
Buddhoham - Buddhą Jam
Jestem buddhą - buddhoham. Wędrując główną drogą, Buddha spotkał człowieka zwanego Doną. Był to bramin biegły w odczytywaniu znaków na ciele. Widząc na odbiciu stóp znak koła z tysiącem szprych, szedł tym śladem, aż w końcu dotarł do Gautama Buddy, który siedział i medytował pod drzewem. Ponieważ Gautama Buddha dopiero co osiągnął Oświecenie, całą jego postać otaczał blask. Według pism wyglądało to tak, jakby światło promieniowało z jego twarzy – był przy tym szczęśliwy, spokojny, radosny. Na Donie jego wygląd zrobił wielkie wrażenie, czuł, że nie był to zwykły człowiek, a może w ogóle nieczłowiek. Podchodząc bliżej, od razu przeszedł do sedna sprawy, jak to jest w zwyczaju w Indiach, kiedy chodzi o kwestie mistyczno-religijne. Zapytał: „Kim jesteś?”.
Mieszkańcy Indii wierzyli, że wszechświat podzielony jest na różne poziomy istnienia, że żyją nie tylko ludzie i zwierzęta, jak sądzą ludzie w Europie i Ameryce, ale również bóstwa zwane dewami, duchy, jakszowie, gandharwowie i inne mitologiczne stworzenia zamieszkujące inne poziomy, a plan ludzki stanowi tylko jeden z wielu. Dona zatem zapytał: „Czy jesteś jakszą?” (jaksza to rodzaj ducha zamieszkujący lasy). Gautama Buddha powiedział: „Nie”. Tylko „nie”. Zatem Dona spróbował znów: „Czy jesteś gandharwą?” (to rodzaj niebiańskiego muzyka; pięknie śpiewająca istota podobna do anioła). Gautama Buddha znowu powiedział: „Nie”, zatem Dona spytał: „A więc jesteś może dewą?” (bóstwem, istotą boską, kimś w rodzaju archanioła). „Nie”. Dona pomyślał: „To dziwne, w takim razie on musi być człowiekiem!”. Zapytał go też o to, ale Gautama Buddha ponownie zaprzeczył. Wówczas Dona już zupełnie zbity z tropu zapytał: „Jeśli nie jesteś żadną z tych istot, to kim jesteś?”. Gautama Buddha odpowiedział: „Zniszczyłem wszystkie uwarunkowania umysłu (manas), z powodu których mógłbym zostać nazwany jakszą lub gandharwą, dewą lub człowiekiem. Dlatego jestem buddhą”.
Uwarunkowania umysłu określane są w jodze słowem "samskara". Są to te uwarunkowane postawy umysłu, akty woli (formacje karmana, jak się je czasem nazywa), które według buddyzmu i szerzej wedle wedyjskich poglądów indyjskich determinują naturę naszego odrodzenia. Siddhartha Gautama Buddha był wolny od nich wszystkich, a więc nie istniała żadna przyczyna, żeby miał odrodzić się jako jaksza, gandharwa, dewa czy nawet jako człowiek (nara); i nawet tam i wtedy nie był żadną z tych istot. Osiągnął stan nieuwarunkowanej świadomości, chociaż jego ciało fizyczne mogło wydawać się ciałem człowieka. Dlatego nazywany był buddhą, ucieleśniając, uosabiając niejako nieuwarunkowany umysł, stan wyzwolenia czy zbawienia, pełni oświecenia.
Gautama Buddha był z urodzenia człowiekiem, to fakt, istotą ludzką był w tym sensie, że wyszedł z tego samego punktu, co wszyscy ludzie, ale nie był zwykłym człowiekiem, był człowiekiem oświeconym. Zgodnie z tradycją buddyjską taka istota, czyli buddha, jest najwyższą istotą we wszechświecie, nawet wyższą niż tak zwane bóstwa, dewowie czy anioły. W sztuce buddyjskiej bóstwa, dewów, przedstawia się w pokornych postawach po obu stronach Siddhartha Gautama Buddy, jako oddających mu cześć i słuchających jego nauk. Dewowie wypełniają funkcje służebne wobec istot oświeconych i wyzwolonych, nawet jak taki oświecony żyje w ciele ludzkim. Wszelkie zatem twierdzenia, że Gautama Buddha był tylko człowiekiem a także poglądy jakoby był substytutem Boga - są z gruntu nieprawdziwe, gdyż Iluminat, Oświecony - to odmienny gatunek istnienia, życie wyzwolone, świadomość sfery wyższej z natury niż światy ludzi, zwierząt, duchów, demonów, diabłów czy bóstw nieba. Buddha jest Buddhą i zna swoją prawdziwą tożsamość, niezależnie od tego przez jakie sfery istnienia przechodził w inkarnacjach przez jakie w swej ewolucji poprzez wcielenia przechodzić. W sensie sześciu światów: piśaća, preta, jonigarbha (zwierząt), asurów (demonów), ludzi (nara) i bóstw nieba (dewa) - trzeba pamiętać, że buddhowie to osobna, siódma kategoria istnienia, poza i ponad tymi wszystkimi, chociaż można także powiedzieć, że buddhowie pochodzą z niebios buddhów, ze sfery tuszita.
Koniec życia i mahaparinirwana
Siddhartha Gautama nie był już Gautamą, stał się Buddhą czyli "przebudzonym", "oświeconym". Buddha udał się do Benaresu, gdzie w Parku Jeleni wygłosił pierwsze kazanie. Od tej pory przez 45 lat wędrował po środkowej nizinie Gangesu nauczając, a znany był jako „Buddha Śakjamuni” (mędrzec z radu Śakjów), choć sam zwykle mówił o sobie „Tathagata” (ten, który doszedł do takości, do tego, co jest, do prawdy). Ogromne ilości ludzi zostały przez niego nawrócone ze światowych dróg ciemności na niebiańską ścieżkę oświecenia. Niedługo przed śmiercią poproszony o wyrażenie kwintesencji swej nauki podniósł z ziemi kwiatek i uśmiechnął się. Według legendy tylko jeden z jego najwierniejszych uczniów (ćelah), Mahakaśjapa, zrozumiał ten gest, a pozostali odeszli od niego, bo uznali, że oszalał. Zmarł w wieku 80 lat, ponoć zatruł się grzybami, co spowodowało w konsekwencji odejście. Dokładniej, zjedzenie potrawy zwanej „słodycz wieprzów” (sukara maddana) z grzybami spowodowało pogorszenie zdrowia, silną biegunkę i bezpośredni zgon, z czego niektórzy wysnuli wniosek, że konkurencja nienawidząca Gautama Buddy mogła go otruć dosypując trucizny do potrawki z grzybami. Jego ostatnie słowa brzmiały: „wszystko jest złudzeniem (mają), bądźcie czujni”. Potem „zgasł”, wchodząc w stan najwyższej nirwany.
 |
| Jogiczna pozycja umierania i śmierci - Buddha odchodzi w paranirwanę |
W 80-tym roku życia mistrz Gautama Buddha zapowiedział, że czas jego misji się kończy, a tym samym i jego życie dobiega kresu. Wprawił tym stwierdzeniem w smutek swego najwierniejszego ucznia i znawcę nauk Ānandę, który błagał go, aby tego nie czynił. Przypomniał, że Gautama Buddha przecież powiadał, że gdyby zechciał, mógłby żyć do końca świata. Wtedy Sidhartha Gautama Buddha odparł, że mówiąc tak, wielokrotnie czynił aluzje i wtedy był odpowiedni czas na takie prośby, jednak nikt go wtedy nie poprosił o to. Dodał, że czas na podobne prośby się skończył, bo swej decyzji już nie odwoła. Postanowił, że uda się do miasta Kusinagar (Kusinara) by tam wejść w mahaparinirwanę – boski stan poza życiem i śmiercią. Przedtem wygłosił swoje nauki, udzielił instrukcji, co należy czynić po jego odejściu i jak zebrać jego nauki. Jednymi z ostatnich słów czy pouczeń, jakie wypowiedział do uczniów były:
„Atmana uczyńcie światłem. Polegajcie na Atmanie: nie bądźcie zależni od nikogo innego. Nauki Dharmy niech będą waszym światłem. Postępujcie zgodnie z nimi, a nie z żadnymi innymi."
„Wszystkie uwarunkowane zjawiska mają nietrwałą naturę – niestrudzenie praktykujcie dalej.” --- Buddha Śakyamuni, Mahāparinibbāna Sutta
Ostatnia podróż Gautama Buddhy zaczęła się od wizyty w domu kurtyzany Ambapali, która zaprosiła wszystkich jego towarzyszy i mimo próśb książąt Liczczhawich, aby przyjął ich zaproszenie, Buddha nie zmienił zdania, lecz dotrzymał danego wcześniej słowa Ambapali. Przed opuszczeniem Waiśali zebrał wszystkich mnichów do sali Mahawana i prosił ich, by zadawali mu pytania na temat dharmy, ale pytań nie było, wtedy ogłosił, że za trzy miesiące umrze. Idąc na północ po drodze wstąpili do wsi Pawa, gdzie mieszkał złotnik Czunda (Ćunda), gorący zwolennik nauki Siddhartha Gautama Buddha. Posiłek składał się z potrawy zwanej sukara maddawa, co dosłownie znaczy „słodycz wieprzów”, stąd przypuszczenie, że mogła to być wieprzowina z jadem kiełbasianym, ale sądzi się też, że były to raczej trufle czyli rodzaj grzybów, które czasem bywają trujące. W każdym razie pozostali bhikszu nie jedli tej potrawy. Po posiłku Gautama Buddha poczuł się gorzej; pojawiły się bóle brzucha. Na drugi dzień wyruszyli w dalszą drogę, zatrzymując się dla wypoczynku dwa razy, aż dotarli do Kusinagary, gdzie zatrzymali się w parku Upawattana, należącym do Mallów, którzy następnego dnia przybyli, by oddać hołd Gautama Buddzie. Wieczorem tego dnia w miesiącu wesak umarł, wypowiadając słynne ostatnie swe słowa: "wszystkie rzeczy złożone ulegają rozkładowi – bądźcie wytrwali (gorliwi)". Tydzień później odbyła się kremacja jego zwłok.
Następnie, po odejściu, zwłoki jego zostały rytualnie spalone, a popioły podzielone na osiem części i rozdane między przybyłe poselstwa z Magadhy, od Mallów, z Waiśali, z Kapilawastu z Allakappy, od Koljów, z Wethapidy i od Śakjów. A gdy przybył poseł z Pipaliwana, zabrakło już dla niego spalonych szczątków, więc zebrał popioły ze stosu kremacyjnego. Nad prochami Buddy wzniesiono stupy, z których jedna, w Kusinagarze, stoi do dzisiaj.
Siddhartha Gautama Buddha umierał w specjalnej jogicznej pozycji leżącej, z ciałem ułożonym wzdłuż osi północ–południe, na prawym boku, czubkiem głowy na północ, z twarzą zwróconą na zachód, w noc wiosennej pełni księżycowej. Współcześni odbierali śmierć Gautama Buddy jako pierwsze tego rodzaju zdarzenie w ich dziejach, jednakże pozycja umierania znana jest w jodze doskonale przynajmniej od himalajskich czasów Śiwa Mahadewa. Nowe reguły, które w nieznanej dotąd sytuacji ustanawiali jego uczniowie w trosce o przetrwanie otrzymanej Nauki, stały się fundamentem praktyki mistyczno-religijnej obejmującej całą wspólnotę (tj. mnichów i wyznawców świeckich). Po wyprowadzeniu zwłok na miejsce kremacji ciało Gautama Buddy owinięto w całuny i umieszczono w żelaznej trumnie wypełnionej sezamowym olejem; trumnę zamkniętą żelaznym wiekiem umieszczono na stosie. Podobnie jak akt śmierci, ceremoniał kremacji przebiegał publicznie, cudowna transformacja, jakiej w jego trakcie uległo ciało Gautama Buddy, przebiegła jednak w zamknięciu. W ikonografii zdarzenia obecność elementu misterium podkreślano, rozmieszczając w przestrzeni obrzędu zasłony i kotary. Po ugaszeniu stosu i otwarciu trumny znaleziono w niej czyste szczątki kostne (bez śladu sadzy; późniejsza tradycja wylicza 7 większych kości: 4 zęby, sklepienie czaszki, 2 obojczyki oraz liczne drobne fragmenty kostne). W cudowny sposób spośród całunów zniszczeniu uległy jedynie najbardziej wewnętrzny i najbardziej zewnętrzny. Pozostałości te uznano za relikwie i rozdzielono na 8 części.
Buddha Sangha Siddhartha Gautama
Od ludności „buddyjskiej” nie wymagano wyrzeczenia się dawnych form wiary; krytyce poddawano jedynie to w nich, co stało w jaskrawej sprzeczności z propozycją nowej moralności, przede wszystkim ofiary z ludzi i zwierząt, oraz wszelkie uzasadniane religijnie praktyki, które skutkowałyby dyskryminacją ludzi z racji ich urodzenia. Gautama Buddha ugiął się przed nakazem, by nie przyjmować do wspólnoty (sanghi) osób potrzebnych władcy (królowi, radży) imperium Magadha albo mu wrogich, wskazuje, że był realistą i dobrze się wkomponował w panujące warunki społeczno-polityczne. Ideał społeczeństwa równości, w którym autorytet i prestiż nie byłyby prostą funkcją pochodzenia, a wynikałyby raczej z walorów intelektualnych i posiadanej wiedzy, miał być realizowany we wspólnotach mnichów i mniszek. Za model dla tych wspólnot miały służyć współczesne Buddzie (i dobrze mu znane) społeczności plemienne z ich instytucjami wiecu i wyborów oraz procedurami zbiorowego podejmowania decyzji przez społeczność (grupę, wspólnotę).
Już za życia Gautama Buddy, władcy (radżowie) i bogaci kupcy (waiśjowie) przekazywali na rzecz sanghi czyli wspólnoty mnichów ziemię. Wspólne pobyty (wihara) mnichów (bhikszu) w czasie pory deszczowej wymagały uregulowań. Już za życia Gautama Buddy ustanowiono regułę, zgodnie z którą darczyńcy mieli prawo wglądu w sposób, w jaki wspólnoty mnichów spożytkowywały ich dary. Z brzmienia różnych tekstów można wnioskować, że podstawową troską Siddhartha Gautama Buddy na tym etapie było stworzenie trwałych mechanizmów samorządzenia się gminy mniszej i komunikowania ze strukturami władzy politycznej, jednak bez nadmiernego uzależnienia się od nich. Niebezpieczeństwo uzależnienia od władzy politycznej i rozpadu ujawniło się w ostatnich latach życia Gautama Buddy, kiedy jego egotyczny krewniak Dewadatta zażądał pełni władzy nad gminą mnichów, planując równocześnie współudział w zbrojnym zamachu na panującego władcę. Propozycje reform przedłożone przez Dewadattę wywołały krótkotrwałą, pierwszą w historii buddyzmu schizmę. Paradoksalnie, do głównych pośród nich należało zerwanie codziennych kontaktów ze wspólnotą wyznawców świeckich, tym samym - także z władzą.
Tradycja buddyjska przechowała w skrótowej formie jedno z kazań, które Budda miał często wygłaszać podczas swej niemal 45-letniej działalności misyjnej: „To i to jest prawość, to i to skupienie, to i to poznanie; wielki jest owoc, wielki pożytek skupienia opartego na prawości; wielki jest owoc, wielki pożytek poznania opartego na skupieniu; dzięki poznaniu rozwinięty umysł całkowicie jest wolny od skaz, to jest od skazy zmysłowości, skazy chęci ponownego istnienia, skazy fałszywego poglądu, skazy niewiedzy”. Do wyznawców świeckich kierował głównie przesłania etyczne stanowiące bazę ułożonej przez siebie ośmiorakiej szlachetnej ścieżki" (należyta wiara, należyte postanowienie, należyte słowo, należyty czyn, należyte życie, należyte dążenie, należyte pamiętanie, należyte zagłębianie się); wspólnota mnisza otrzymywała nauki o prawości w ramach pełnej „ośmiorakiej ścieżki” – jako niezbędny fundament, bez którego niemożliwe byłoby medytacyjne skupienie (samadhi) i, zdobywane dzięki niemu, wyzwalające poznanie (pradźńa). Wyrzeczenie się przyjemności i ograniczenie potrzeb życiowych miały w zgodzie z jego nauczaniem służyć skupieniu aktywności ludzkiej na współtworzeniu wartości etycznych oraz poznawaniu istotnych cech rzeczywistości, by wyzwolić się spod oddziaływania prawa odpłaty za czyny popełnione w tym i wcześniejszych żywotach (karman) i — tym samym — z kręgu przewcieleń (sansara). Argumentacja dysput z filozoficznymi przeciwnikami opierała się na frazach wskazujących na błędy we wstępnych założeniach i tym samym nietrafność, bezpłodność ich życiowych przedsięwzięć i planów, podobnie jak w późniejszych dyskusjach greckich filozofów.
Nie ma świadectw pisanych, które potwierdzałyby realny udział Siddhartha Gautama Buddy w zapobieganiu wielkim konfliktom politycznym lub w ich wygaszaniu. Pod koniec jego życia jeden z władców państwa Kośala, nie zważając na jego wielki autorytet, dokonał brutalnej rzezi Śakjów, ojczystego plemienia Buddy. Wedle odwiecznych praw karmicznych, jeśli jakaś grupa społeczna, plemię czy naród, społeczność z której wywodzi się posłaniec z niebios, jak w wypadku inkarnacji Gautama Buddy, który zstąpił z niebios tuszita - nie przyjmie Jego przesłania albo po jego przyjęciu porzuci przesłanie duchowe z niebios - spada na ten lud zły karman czyli zły los. Całkiem możliwe, że rzeź Śakjów jaka spadła na ten lud ze strony sąsiedniego królestwa była skutkiem złego karmana tych, którzy w tym narodzie byli przeciwni i wrogo usposobieni do orędzia mistycznych nauk przekazanych przez Gautama Buddhę. Bedąc w harmonii z Sanatana Dharmą nie mógł zatem zrobić nic innego jak zaakceptować odpłatę bez sprzeciwu, tym bardziej, że pokolenie miało wiele lat na zapoznanie i rozważenie nauk duchowych swojego księcia. Znaczenie pokojowego przesłania Gautama Buddy ujawniło się dopiero po jego śmierci, w obliczu niebezpiecznego konfliktu o prawo do wyłączności pamięci o nim.
Buddowie przedhistoryczni
W kanonie palijskim najczęściej można znaleźć wzmianki o istnieniu w obecnej epoce trzech buddów poprzedzających Siddharha Gautamę, do których należą: Krakućczkhanda, Kanakamuni i Kaśjapa. W przyszłości ma pojawić się buddha Maitreja, który obecnie przebywa w niebie Tuszita, tak jak przed narodzinami na Ziemi przebywał tam Siddhartha Gautama. Często mówi się o istnieniu sześciu buddów przed Siddhartha Gautamą lub trzynastu, a nawet trzydziestu lub trzydziestu trzech, wśród których najczęściej wymieniany jest budda Dipamkara – "zapalacz świateł", uważany za nauczyciela Śakjamuni Gautamy. Trzydzieści lun trzydzieści trzech buddhów jako żywo przypomina wedyjski panteon z trzydziestoma trzema głównymi bostwami nieba, pełnymi światłości oświecającej. Sześciu dawnych buddhów z Siddhartha Gautama Buddhą oraz przyszłym Maitreya Buddhą pasuje do ośmiu szprych Koła Dharmy, które jeśli kolejni wielcy buddhowie przychodzą raz na trzy tysiące lat, obraca się w tempie ponad 24 tysięcy lat czyli w cyklu roku platońskiego zwanego także cykle precesyjnym, a przynajmniej do niego nawiązuje.
Dipamkara Buddha, żyjąc wiele tysięcy lat wcześniej przewidział, że asceta Sumedha zostanie kiedyś buddą Śakjamunim. Imię Dipamkara pochodzi od słowa „dipa”- lampka oliwna, a zatem można je przetłumaczyć jako „budda będący lampą”. Jego ojcem był król Arćinitra, a matką królowa Subnitra. Legenda mówi, że Dipamkara, aby uczcić swego nauczyciela bramina, namaścił sobie głowę i zapalił ogień, co oznacza kultywowanie rytuału znanego ogólnie jako wedyjska agnihotra. Dipamkara uchodzi za patrona żeglarzy.
Dżataki to opowieści o poprzednich wcieleniach Buddy, a wchodzą one w skład tekstu Khuddakanikaja, należącego do Sutrapitaki. Istnieje 547 opowieści, których charakter mówi, że są to opowieści ludowe, pochodzące prawdopodobnie z czasów przedbuddyjskich czyli z dawnych wedyjskich historii Indii, Himalajów, Tybetu i Pamiru, a później przystosowane do celów buddyjskich. Zachowały się w języku palijskim oraz chińskim, przy czym egzemplarz chiński pochodzi z oryginału sanskryckiego. Opowieści te przedstawiają obrazowo prawo karmana: dobre uczynki powodują doskonalsze wcielenia, złe uczynki zaś powodują gorsze wcielenia. Tak więc Siddhartha Gautama był w poprzednich wcieleniach kolejno: żabą, szczurem, gęsią (hamsah), małpą, słoniem, lwem (simha), kupcem (vaiśya), królem (radźa), kapłanem (brahman), mędrcem (ryszi), duchem drzewa skarbów (jaksza) i bóstwem o naturze Indradewa (Świetlistego Wodza Niebiańskich Wojowników), skąd zamiłowanie do arystokratycznie ćwiczonych rycerskich sztuk walki.
Dżataki składają się z części wierszowanej i napisanej prozą, jednakże tylko część wierszowana jest uważana za kanoniczną, natomiast te drugie opowieści o poprzednich wcieleniach są zaliczane do późniejszych interpolacji, przypisywane Buddhaghośi, choć nie wszyscy uczeni się z tym zgadzają. Niektóre Dżataki znajdują się także w innych zbiorach, mianowicie w zbiorze Ćarjapitaka, Apadanie i Buddhawamsie, obok opowieści o pratjeka-buddach i arhatach. Do najgłośniejszych opowieści należy Dżataka pod tytułem Mahawessantara, w której bodhisattwa wcielił się w księcia Wessantarę.
Książę ten złożył ślub, że nikomu nigdy nic nie odmówi. Najpierw więc rozdał cały majątek żebrakom, a następnie oddał sąsiedniemu królowi białego słonia, który miał moc sprowadzania deszczu. Wtedy poddani księcia się zbuntowali i pozbawili go tronu. Idąc na tułaczkę po drodze oddał czterem braminom konia, a sam zaprzągł się do wozu. Z kolei oddał również wóz, a potem swoje dzieci pewnemu staremu braminowi. W końcu sam udający bramina Indra poprosił go o własną żonę, a gdy i na to się zgodził, wówczas Indra objawił się w swej prawdziwej postaci i pozwolił, by dzieci i żona wrócili do niego.
W mistyce i duchowości tybetańskiej o treści buddyjskiej na wyróżnienie zasługuje mit o Geserze-chanie. Według przepowiedni Geser Gorbo Donrug powinien w górnej części ciała posiadać znaki buddy (ćakrawartina), w środkowej części znaki czterech wielkich królów (ćaturmaharadźa), a dolnej części znaki wielkich królów wężów (nagamaharadźa) i powinien stać się panem dziesięciu stron świata oraz władcą Dźambudwipy, która jak wiadomo obejmuje całe Indie lub nawet całą planetę Ziemię - najniższą z siedmiu ziem tego łańcucha planetarnej ludzkości. Geser urodził się jako dziecko, które prawym okiem patrzyło w bok, lewym naprzód, prawą rękę miał wzniesioną, lewą zaciśniętą, prawa noga była podniesiona w górę, lewa przygotowana do deptania, a wszystkie zęby były zaciśnięte. Znaki te mówiły, że prawym okiem krzywo patrzy na demony, lewym okiem przenika przyszłość, prawą ręką ma pokonać wrogów, lewą ręką będzie mocno dzierżyć władzę, prawą nogą podniesie wysoko wiarę buddyjską, a lewą podepta wszystkich wrogów Sanatana Dharmy, zębami zaś zaciśniętymi skruszy moc demonów (asurów).
Życie Gesera obfitowało w wiele cudownych czynów, takich jak: uśmiercenie trzech wilkołaków, pomnożenie bydła swego ojca, zabicie siedmiu biesów (piśaća), nawrócenie na buddyzm rozbójników, zabicie Manggusa, wybudowanie świątyni Awalokiteśwary, ponadto zniszczył on demona Rogimo Nagpo, władcę chorób straszliwych, zabił demona żelaznymi kolczykami, władcę opuchlin i wreszcie przerwał zarazę morową, gdy zabił demona o ogromnej głowie, demona morowej zarazy.
Mistyka buddyjska
W niebie Tuszita, gdzie przebywał Buddha jako bodhisattwa - ucieleśnienie światła i dobroci, postanowiono, że urodzi się on na Ziemi w plemieniu Śakjów, w rodzie Gautama z ojca Śuddhodany. Gdy nadszedł czas zejścia Buddhy, poprzedziły go cudowne znaki, zwiastujące narodziny ćakrawartina: ucichły ryki zwierząt, drapieżniki przestały polować, głusi odzyskali słuch, niemi zaczęli mówić, ślepi przejrzeli, kaleki wyzdrowiały, ptaki pokryły wszystkie dachy w Kapilawastu, lotosy rozkwitły wszędzie, kajdany więźniów opadły i świat oświetlony został oślepiającą niebiańską światłością. Ani jedna chmura nie skalała nieba, wody rzek stały się przeźroczyste, a ognie piekielne na ten czas wygasły.
Mahamaja (Majadewi) przyszła matka Buddy, podróżując do swych rodzinnych stron, poczuła bóle porodowe w parku Lumbini, gdzie trzymając się drzewa sala urodziła na stojąco dziecko, które wyszło z jej prawego biodra, pozostawiając ją dziewicą, gdyż również poczęcie było niepokalane. Dokonał tego bodhisattwa, przybrawszy postać białego słonia, który zapłodnił ją trąbą poprzez jej prawy bok. W trąbie trzymał biały lotos, z pyska wystawało mu sześć kłów, lecz zanim ją zapłodnił, obszedł ją trzykrotnie wokoło na znak szacunku. Po urodzeniu syna zrobiła siedem kroków i powiedziała: to był mój pierwszy i ostatni poród. Po kilku dniach zmarła, gdyż każda matka władcy świata, ćakrawartina, musi umrzeć przy porodzie, tak jak każdy ćakrawartin musi urodzić się w rodzie królewskim. Również Siddhartha Gautama zrobił po urodzeniu siedem kroków naprzód lub jak mówi inna wersja każdy krok w innym kierunku, następnie zaryczał jak lew (simha): „Jestem największy i najlepszy na świecie, to są me ostatnie narodziny na tym świecie. Zniszczę cierpienie i jego przyczyny.”
Obecny przy urodzeniu Mahariszi Asita stwierdził, że dziecko obdarzone zostało wszystkimi znakami (lakszana) właściwymi władcy świata (ćakrawartinowi) lub oświeconemu buddzie. Wśród wielu braminów przybyłych, by przepowiedzieć przyszłość Siddhardcie, znalazł się również Kondanna, który przepowiedział, że nowonarodzony stanie się nauczycielem ludzkości, Buddhą. Znaki czy znamiona buddy (lakszana). Jak mówią sutry, każdy ćakrawartin lub wielki człowiek (mahapurusza), którym był Siddhartha Gautama, musi posiadać trzydzieści dwa znaki główne (dwatrimśadwara-lakszana) i osiemdziesiąt pobocznych znaków, odróżniających go od zwykłych ludzi, co dedykujemy tym, co uważają się za przebudzonych i oświeconych (jap. roszi) pod staranną rozwagę. Należą do nich:
1. wzgórek na czaszce (usznisza), stożkowate wzniesienie na czaszce.
2. kępka włosów na czole.
3. loki skręcone w prawo.
4. długie i przekłute uszy.
5. znaki koła dharmy na stopach.
6. stopy na równym poziomie.
7. złoty kolor skóry i aura ciała na 10 stóp (ponad 3 metry).
8. długie rzęsy jak u byka.
9. błyszczące niebieskie oczy koloru śyama, głębokie i przenikliwe spojrzenie.
10. czterdzieści zębów.
11. język szeroki i długi.
12. mocne lwie szczęki.
13. głos podobny do głosu Brahmy.
14. ramiona sięgające kolan.
15. lwia pierś.
16. brak oznak płci w wyglądzie zewnętrznym.
17. długie palce i paznokcie.
18. palce rąk i nóg połączone błoną.
19. kręgosłup silny, prosta postawa, silny korpus.
20. postać ma kształt drzewa banjanowego.
21. świetlisty nimb aury rozległy na sześć stóp (około 2 metry wokół głowy).
22. szerokie pięty.
23. zakrzywione palce rąk i stóp.
24. miękkie ręce i nogi.
25. wysokie podbicie stóp.
26. górna część ciała podobna do antylopy.
27. silne i muskularne ramiona wojownika.
28. członek bez zwężenia napletka.
29. zaokrąglone ręce i ramiona.
30. ślina wzbogacająca smak.
31. dobrze ukształtowane łopatki.
32. zęby równe i białe.
Stara buddyjska, a właściwie jeszcze wedyjska oraz aryjska sztuka badania i rozważania fizycznych i duchowych oznak przebudzenia i oświecenia warta jest pielęgnowania i upowszechniania, aby nikt nie mógł się pod przebudzonych i oświeconych podszywać celem deformowania Szlachetnej Ścieżki Prawości. Samo znanie rytuałów, sutr i strzelanie koanami nie wystarczy aby być buddyjskim mistrzem doskonałym, przebudzonym i oświeconym roszim czy rimpoczem (w sanskrycie ryszim).
Tuszita, w sanskrycie dosłownie "spokojne zadowolenie", "spokojny błogostan", to sfera niebios zamieszkała przez spokojnych i zadowolonych niebian, przez niebiańskie bóstwa pełne pokoju ducha, błogości i spełnienia. Niebiosa tuszita są zarezerwowane dla wszystkich bodhisattwów będących nieomal buddhami o wielkiej zasłudze prawości i doskonałości, którzy jeszcze co najwyżej raz muszą się narodzić w ziemskim łańcuchu ludzkiej inkarnacji, aby strzepnąć z siebie ostatnie resztki karmana i wejść do nieskończonej doskonałości istnienia. Tuszita to siedziba Oświeconych, Iluminatów, Budzicieli uwarunkowanych dusz, zbawicieli, wyzwolicieli. W niebiosach tuszita przebywa także przyszły buddha znany jako Maitreya, pochodzący od Mitry czyli od Słońca Przyjaźni i Życzliwości. Kolejny zstępujący buddha musi zgromadzić szeregi niezliczonych uczniów duchowych wysokiego stopnia, takich, którym blisko będzie do Oświecenia w czasach w których zstąpi na Ziemię pośród ludzi, aby pokazać Szlachecką Ścieżkę (Arya-Margah) do Wyzwolenia. Odrodzenie w niebiosach tuszita można uzyskać poprzez synchronizowanie się z nadchodzącym buddhą, z Maitreya Buddhą, poprzez recytowanie Jego świętego imienia i całkowite, świadome, pełne podporządkowanie się temu buddzie adwentu. istnieje ponad niebem tuszita niejako jego empireum, raj doskonałych niepowracających buddhów, co znamy jako niebiosa Amithaba Buddha lub Czystą Niebiańską Ziemię Sukhawati. Amitabha to dosłownie buddha bezgranicznego światła, buddha niezmierzonej świetlistości, co przypomina brahmaiczny opis Absolutu jako świetlistego wszechducha czy nieskończoną jaśniejącą świadomość wszystkiego. Amitabha przypomina także opisy Śiwa Mahadewa, gdzie maha oznacza ogrom, wielkość, a dewa to światło, świetlistość. Mahadewa to Śiwa Wielkie Światło, co doskonale pokazuje osadzenie buddyjskich ideałów w pradawnej śiwaickiej jodze z czasów Śiwa Mahadewa, także zwanego Buddhą.
PRADŹŃA (pradźńana) - Mądrość - jest to jedna z sześciu paramit, doskonałości. Umysłowa zdolność, która pozwala bezbłędnie rozumieć życie oraz odróżniać prawdę od fałszu, dobro od zła, ciemność od światłości. Ten, kto osiągnął ją w doskonałym stopniu, nazywany jest Buddhą. Zatem jest to najsubtelniejsza i najjaśniejsza Mądrość, różniąca się od zwykłej ludzkiej inteligencji i wiedzy (dźńana, widja).
NIRWANA - doskonały spokój, wygaśnięcie bólu i cierpienia oraz ich przyczyn. Dosłownie oznacza to "wygasnąć, "wygaśnięcie", "zgaśnięcie". Jest to stan, który następuje, gdy wszystkie ludzkie skalania oraz pragnienia zostają usunięte, dzięki specjalnym praktykom i medytacjom opartym na Właściwej Mądrości. Ci, którzy osiągnęli ten stan, nazywani są Buddhami. Gautama Siddhartha osiągnął go w wieku 35 lat, stając się Buddhą całej epoki. Jednakże później, po jego odejściu, zaczęto przyjmować, że dopiero po śmierci osiągnął on w pełni stan doskonałego spokoju, gdyż pewne ślady ludzkiej niedoskonałości istnieją tak długo, jak długo żyje ciało. Nirwana za czasów życia Siddhartha Gautama Buddha i jego pierwszych spadkobierców Dharmy rozumiana była jako wyłączenie się z kołowrotu dalszych wcieleń i wstąpienie w całkowicie odmienny stan czy sposób istnienia. Kiedy ustają żądze (pożądliwość), nienawiść (zawiść i zazdrość) oraz urojenia (obsesje, fobie), oraz uspokajają się pragnienia działania - nastaje Nirwana. Oznacza to uwolnienie się od zdeterminowania przez karmana czyli prawo przyczyn i skutków.
Nirwana wedle mahajany podobnie jak w całej duchowości wedyjskiej czy dharmicznej jest pojmowana jako doświadczenie jedności z Absolutem, z Brahmanem, doświadczanie trwania w Absolucie, w Brahmanie. Szczęśliwość wynikła z poznania jedności i identyczności z Absolutem, z Brahmanem, oraz doświadczanie wolności od więzów iluzji (maja), uczuć i namiętności zwane jest Nirwaną. Nirwana nie jest żadnym unicestwieniem się jak to błędnie się pojmuje na Zachodzie, w Ameryce i Europie. Nirwana jest wejściem mistyka w odmienny sposób istnienia, który możliwy jest gdy więzy egotyzmu zostają starte, kiedy zgaśnie egoizm i ego. Przypomina to sufickie doświadczenie fana, które także jest nowym sposobem istnienia możliwym, gdy ego (nafs) zostaje starte. Nirwana to swobodniejszy sposób życia i funkcjonowania wolny od uwarunkowań karmicznych i impulsów niskich emocji takich jak kama (pożądliwość), krodha (nienawiść, zawiść) czy u/rojenia (wiparjaja). Nirwana to mistyczny stan istnienia dusz wyzwolonych, świadomość istnienia niejako ponad światem i ponad czasem, miejsce nieśmiertelności, miejsce i stan wyzwolenia (moksza, kaiwalja).
Nirwana w Bhagawad Gicie nazywa jest Brahma-Nirwaną, a w wedyjskich Upaniszadach stanem Turija, w tradycyjnej jodze Nirbidźa-Samadhi, a w wedancie Niwikalapa-Samadhi. Nirwana wyzwala człowieka z cierpienia (duhkha), śmierci i ponownego odradzania w kolejnych formach bytu oraz od wszelkich form przyczynowo-skutkowego związania się ze światem przemijalnych form istnienia, od doświadczania narodzin i śmierci. Nirwana jest najwyższą, transcendentalną świadomością, którą wedyjskie tradycje zwą zwykle Brahma-Nirwaną lub po prostu Nirwaną, stanem wyzwolenia z kręgu uwarunkowanego wcielania, stanem oświecenia cechującym się zniesieniem indywidualnego, przemijalnego ego, roztopieniem ego, przebudzeniem w Brahmanie.
ABHIJÑĀ czytane jako Abhidźńa to wyższa wiedza o jakiej otrzymaniu w czasie Oświecenia wspomina Siddhartha Gautama Buddha w zachowanych jego wypowiedziach. Tradycja wspomina o sześciu rodzajach Abhidźńa jakimi posługiwał się Gautama Buddha oraz arhatowie. Abhidźńa to siły i zdolności ponadnaturalne, które cechują każdego buddhę oraz arhata:
1. ryddhi - obfitość, zaspokojenie potrzeb, bogactwo; moc pomnażania; moc duchowa; moc przemieniania;
2. niebiański słuch, słyszenie głosów ludzkich i boskich,
3. postrzeganie myśli i emocji innych istot;
4. pamięć poprzednich wcieleń;
5. boskie oko, widzenie duchowym trzecim okiem, daiwaćakszus;
6. aśrawa, poznanie zgaśnięcia skaz i namiętności, rozpoznanie wyzwolenia.
BRAHMAN - wieczny, nieprzemijalny, absolut, najwyższa istota, źródło, absolutna świadomość, wszechduch, wszechświadomość, niezmierzone światło, niepojmowalne abstraktum, wszechistnienie, czysta transcendencja. W Upaniszadach często określany jako TAT, dosłownie "TO". Konkretyzacja Brahmana przybiera postać Iśwara - doskonałego lotosowego bóstwa ze światła, nazywanego także Brahmą, Śiwą lub Buddhą. Wiele pojęć i terminów technicznych z buddyjskich nauk świadczy o tym, że Gautama Buddha używał słownictwa związanego z tradycjami brahmicznymi na określenie tego, do czego się dąży oraz tego czym staje się Oświecony. Brahma-ćaitanja, boska światłość to turija, nirwikalpa-samadhi oraz nirwana zarazem. Brahma-joga to zjednoczenie z boską nieskończonością, z wszechświatem, wszechduchem, zjednoczenie ze wszystkim co się przejawia i co się nie przejawia. Nirwana inaczej nazywana jest Brahma-samadhi, świetlistą ekstazą stwórczą. Najbardziej znanym terminem jest Brahma-wihara, oznaczająca cztery boskie cnoty, cztery duchowe właściwości: maitri (przyjaźń, życzliwość), karuna (współczucie dla cierpiących), mudita (zadowolenie z powodzenia innych) i upeksza (spokój, dystans, ostracyzm i niewzruszoność wobec złych i niegodziwych). Brahma-wihara w tekstach kanonu palijskiego nazywane są stanami boskiego przebywania i stanowią jeden z podstawowych filarów praktykowania nauk buddyjskich. Brahma-wihara to cztery stany ducha, które potrzebne są bodhisattwie, aby mógł prowadzić niezliczone istoty do wyzwolenia. Brahmaćarja - dosłownie "boskie prowadzenie się", to święty tryb życia mnicha prowadzony zgodnie z buddyjskimi regułami obyczajności. Ukierunkowanie buddyzmu na Brahmana jako na cel duchowego osiągu jest oczywistym, chociaż często ignorowanym lub zaprzeczanym na Zachodzie faktem.
Dzieła filozoficzne i mistyczne
„DHAMMAPADA” - Ścieżka Prawdy lub Ścieżka Prawości, traktat powstały 252 pech. Pomimo swego małego rozmiaru jest to jedna z najmądrzejszych i najpiękniejszych książek kiedykolwiek napisanych. Buddyzm nigdy już potem nie osiągnął takiej czystości. Nauka Siddhartha Gautama Buddha była przekazywana ustnie przez ponad 400 lat. Obecnie istnieją spory co do tego, które zachowane dzieła najlepiej oddają jego nauczanie, stanowiąc mityczną Buddhawaćanam (Słowo Buddy). Wszystkie one zostały spisane przez jego uczniów wiele lat po jego śmierci, niejako z pamięci odtwarzając słowa Oświeconego, Iluminata. Najsłynniejsza jest „Dhammapada”, będąca drugą częścią „Khuddaka-nikaja” (dosł. krótki zbiór), która z kolei jest piątą częścią „Suttapitaki”, części „Kanonu Palijskiego”. Jest to zbiór 423 treściwych aforystycznych wersów, podzielonych na 26 rozdziałów, stanowiących literaturę gnomiczną buddyzmu. Najstarsza znana nam wersja tej niewielkiej książeczki spisana została w języku palijskim, który był spadkobiercą sanskrytu na południu Indii i na Cejlonie (Sri Lanka). Istnieją też inne jej wersje, dłuższe i krótsze, w innych językach Indii. W tekście znajdujemy wiele elementów barwnej mitologii, nawoływania do radykalnego odcięcia się od świata zewnętrznego, ale również zdania przesiąknięte prawdziwą mądrością, takie jak: „jak noc cierpiącemu na bezsenność dłuży się życie głupcom, co nie znają wzniosłej prawdy”.
Tripitaka (Tipitaka)
„TIPITAKA” po palijsku dosłownie: "Trzy Kosze" lub „KANON PALIJSKI” (teksty: V-III wiek pech, redakcja: I wiek pech.-V wiek ech). Od nazwy języka, w jakim został spisany (język pali zachowany jest na Cejlonie), lub od podziału na trzy części: kosz dyscypliny (Winajapitaka), obejmujący kodeks reguł, według których mnisi powinni żyć oraz inne teksty, najobszerniejszy kosz nauk (Suttapitaka), będący zbiorem mów pouczających Buddy, wykazujący zdumiewającą zgodność wspólnej, wczesnej, buddyjskiej podstawie, poprzedzającej podział wspólnoty na szkoły, oraz kosz wyższych nauk (Abhidhammapitaka), obejmujący zbiór traktatów teologicznych i magicznych, w którym kompilatorzy wypisali i usystematyzowali podstawowe idee filozoficzne swego nauczyciela, według tradycji Buddha wyrecytował te nauki bóstwom (dewom, aniołom) w niebie Trajatrimśa, a swoim uczniom przekazał w Śrawasti.
Dwie pierwsze części dzieła zredagowano około I wieku pech, natomiast trzecia powstawała stopniowo od III wieku pech do III wieku ech, a ostatecznie ukończył ją redagować w pierwszej połowie V wieku ech Buddhaghosza (niektóre szkoły buddyjskie nie uznają jej oryginalności). Po palijsku zachował się kompletny tekst Winaja-pitaki należący do tradycji Mahawihary ze Sri Lanki. Nie zachowała się natomiast kompletna wersja, która powstała pierwotnie w sanskrycie, chociaż wedyjski sanskryt jest językiem nauczania Gautama Buddy. Kilka jej wersji istnieje w tłumaczeniach chińskich. Jest to wielki zbiór pism, będący kanonem najstarszego buddyzmu, hinajana (tzw. Mały Wóz). Według tradycji pisma te poczęto składać wkrótce po śmierci Siddhartha Gautama Buddy, na pierwszym soborze buddyjskim w Radżagriha. Na trzecim soborze za króla Aśoki (264-227 pech) cały kanon prawdopodobnie był już ustalony. Najważniejszą jego częścią i kluczem do poznania buddyzmu są Sutry, zbiór nauk Buddy w formie przemówień i dialogów. Dywagacje zawarte w kanonie prawie pozbawione są spekulacji teologicznych, za to w pewnych fragmentach przemawiają za boskością Buddy jako awatara bóstwa z niebios Tuszita.
„TRIPITAKA” w sanskrycie dosłownie: Trzy Kosze. Druga tradycja pism buddyjskich, która odnosi się do kanonu zapisanego w sanskrycie i należących do szkoły sarwastiwada. Ten trójkosz również składa się z trzech części: winaja-pitaki, sutra-pitaki i abhidharma-pitaki, ponieważ jednak później dodano do niego czwarty ”kosz” z dodatkowymi dziełami, Kszudraka-pitakę, nie jest to, ściśle rzecz biorąc, 'trójkosz', lecz 'czwórkosz'. Do tego kanonu włączono też liczne komentarze do Abhidharma-pitaki, np. Mahawibhaszę. Oryginały sanskryckie większości dzieł tripitaki zaginęły, ale znaczna część tej literatury zachowała się w tłumaczeniach chińskich.
Ikonografia
W pierwotnym buddyzmie nie wyobrażano publicznie postaci mistrza Gautama Buddhy, ograniczając się po przedstawień symbolicznych, jak ślady stóp, drzewo bodhi itd. Jest to charakterystyczne dla starych aryjskich tradycji wedyjskich, w tym dla duchowości i misteriów kultu Brahmana w formie osobowej oraz dla szkoły siddhów znanej jako Siddhartha. W późniejszym okresie, prawdopodobnie pod wpływem kultury perskiej oraz sztuki greckiej (tzw. sztuka Gandhary), zaczęto przedstawiać buddhę w postaci ludzkiej na podobieństwo mistrzów królewskiej jogi, ryszich radża jogi i tradycji znanych współcześnie jako śiwaizm. Buddha siedzi w pozycji lotosu jak emanacje czy awatary jogicznego bóstwa niebiańskiego znanego jako Śiwa, Mahadewa.
Klasyczne schematy przedstawiania Siddhartha Gautama Buddy powstałe w IV–VII wieku ne w Mathurze i Sarnath ukazywały Buddę jako doskonałego mędrca nauczyciela (ryszi, maharyszi) w postawie stojącej lub siedzącej, w drapowanych szatach mnicha, z włosami zebranymi w rodzaj koka (usznisza) i okrągłą wypukłością na czole (urna); częstym elementem jest aureola (prabha-mandala); w postawie stojącej wyróżnia się dwie zasadnicze pozy: abhanga (poza frontalna) i tribhanga (3-krotne przegięcie ciała); o odmianach pozycji siedzącej decyduje układ nóg: padmasana (nogi skrzyżowane), wirasana (poza bohaterska — prawa stopa schowana pod lewą nogą), jogasana (poza medytacji — uniesione kolana), lalitasana (poza wypoczynku — prawa noga opuszczona), maharadźa lilasana (poza królewskiego wypoczynku — prawa ręka oparta na uniesionym kolanie, lewa na oparciu tronu).
Psychiczne i duchowe stany Gautama Buddy wyrażają gesty palców (mudra). Wyobrażeniom Gautama Buddy towarzyszy zwykle złożona symbolika (przedmioty, zwierzęta, barwy). Powyższe schematy bywały różnie interpretowane w poszczególnych środowiskach geograficznych i etnicznych. Oprócz posągów statuarycznych były rozpowszechnione przedstawienia tematów z życia Gautama Buddy i jego poprzednich wcieleń (dźataki), głównie w reliefie i malarstwie ściennym. Do najważniejszych przedstawień Gautama Buddy należą: gigantyczne posągi w Bamjan (Afganistan), malowidła w Adżancie, posągi w Śrinagarze i Parihasapurai (Indie), Polonnaruwie (Śri Lanka), Paganie (Birma), w świątyniach skalnych Yunkang i Longmen (Chiny) oraz Kamakurze (Japonia).
Szlachetna Ośmioraka Ścieżka
(ĀRYA-ASŢAŇGIKA-MĀRGA)
Ośmiostopniowa Ścieżka Ārya (Szlachetnych) wyrażona jest symbolem ośmioszprychowego Koła Dharmy, które było od początku podstawą Nauki i Praktyki wprowadzanej przez Śri Siddharta Gautama Buddha, mędrca i proroka fizycznie żyjącego w VII-VI w p.e.ch. w Indii u podnóża gór Himalaya! Koło Dharmy (Nauki i Praktyki) Buddha Gautama opisane jest jako Ścieżka Ośmiu Stopni i Aspektów rozwoju duchowego ze szczególnym naciskiem na praktykowanie w codziennym życiu tak świeckich jak mnichów. SAMYAK użyte w oryginalnych wyrażeniach podanych przez Śrî Buddha w Sanskrycie, dawnym języku Kultury Bhārata i Āryan oznacza „to, co właściwe, prawidłowe, słuszne i doskonałe”, a różne tłumaczenia powinny uwzględniać ten aspekt każdego z Ośmiu Filarów ĀRYA-MĀRGA, Szlacheckiej Ścieżki wedyjskiej, której od początku uczył i ciągle przez sukcesję Uczniów Dharmy naucza Śri Buddha.
1. SAMYAK-DŖSTI to właściwe, prawidłowe i słuszne poglądy, punkty widzenia, obserwacje, prawidłowe zrozumienie i poprawny pogląd, dzięki któremu podąża człowiek ku doskonałości i ku wyższym stopniom. DŖSŢI (Dryszti) oznacza to, co widziane, pomyślane, obserwacje i zrozumienie, a nade wszystko poglądy i opinie. Cała praca ścieżki rozpoczyna się od Umysłu (Manas) i wykorzeniania niewłaściwych, fałszywych przekonań i opinii.
2. SAMYAK-SAMKALPA to doskonałe, poprawne i właściwe dla duchowego rozwoju, pomocne dla Oświecenia decyzje, ślubowania, postanowienia, akty woli wynikłe z przekonań i poglądów, jeśli te są zdrowe i pożyteczne. SAMKALPA (Saňkalpa) to umacnianie się, utwierdzanie w słusznych postanowieniach i decyzjach, praktykowaniu odpowiednich ślubowań i schronień.
3. SAMYAK-VĀK to słuszna, odpowiednia, właściwa Mowa, prawidłowy sposób używania słów stosowanych do wyrażania poglądów i postanowień, Mowa pomocna w duchowym zrozumieniu i umacniająca w praktyce i dążeniu. Jest to mowa tak jako sposób, jak i treść, tego co jest mówione, w szczególności Modlitwa, recytacja Sūtr, rozmowy na duchowe tematy to dziedzina właściwej, doskonałej Mowy. Zasadą jest unikanie pustej, czczej i bezużytecznej paplaniny, osłabiającej Ducha. Tylko osoba żywiąca prawidłowe poglądy i podejmująca słuszne decyzje potrafi używać mowy w prawidłowy i właściwy sposób wyrażając autentyczną Naukę, Dharmę Buddha.
4. SAMYAK-KARMANTA to doskonałe, właściwe i stosowne, słuszne działanie, które jest fizykalną ekspresją poprzednich właściwości, promieni Koła Dharmy, jest to przejście od myślenia, decyzji i gadania do konkretnych czynów i akcji! Działanie Āryan, Szlachetnych Istot zawsze jest zgodne z Dharmą, którą odrestaurował i odnowił Śrî Gautama Buddha jako duchowe dziedzictwo wedyjskiej Prakultury. Właściwe postępowanie, słuszne czyny zawsze wynikają z dobrze nauczonej Dharmy.
5. SAMYAK-ĀJÎVA to doskonały, właściwy i odpowiedni dla Oświecenia tryb życia, odpowiednie dla realizacji Brahmana codzienne funkcjonowanie obejmujące okresowe dni postu, właściwą jarską dietę, trzymanie się towarzystwa uduchawiajacej się Wspólnoty praktykujących, posłuszeństwo wobec Mistrzów Dharmy, uczęszczanie na zgromadzenia, a nade wszystko nauka i praktyka w codziennym życiu, wspieranie ubogich, pomaganie cierpiącym i uwięzionym, unikanie złego, odwodzącego od praktyki towarzystwa. ĀJÎVA/N (KEJIVA/N) to wyższe, doskonałe życie w zgodzie z prawidłami oczyszczonej Boskiej Duszy, która zmierza ku Oświeceniu. Jest to też tryb życia wolny od brudnych nałogów jak narkomania, alkoholizm czy nikotynizm, mięsożerstwa, hazardu czy seksualnych dewiacji oraz zboczeń. ĀJÎVAN (KEJIVA/N) to Czyste i Pożyteczne Życie w harmonii z Oświeconą Mądrością Mistrzów.
6. SAMYAK-VYĀYĀMA to filar doskonałego, wyższego wysiłku, żarliwości, poświęcenia i oddania, które wynika z kontroli i panowania nad sobą, swym umysłem i zmysłami. Właściwe i prawidłowe kierowanie dążeniami, aby odpowiedni trud, poświęcenie i długotrwały wysiłek mógł przynieść należyte owoce. Vyāyāma to rozpraszanie martwoty, lenistwa i nieudaczności, wzmaganie siły oddechu i panowanie nad sobą oraz swym życiem, tak by z głębi serca zawsze podążać ku Oświeceniu, ku Przebudzeniu w Świetle Wszechświata, w Brahmanam, który wszystkoogarniającym Wszechduchem jest.
7. SAMYAK-SMŖTI to właściwa pamięć, odpowiednie wspomnienie, słuszne pamiętanie i uwaga skupiana na tym, co potrzebne dla Urzeczywistnienia Wszechjaźni, Brahmana, istoty dźwięku OM. SMŖTI to generalnie pamięć, zbiór wspomnień i przeżyć, który musi być właściwy i poprawny, naprawiony i przetransformowany tak, aby każdy element w pamięci służył Oświeceniu Duszy. Doskonała Pamięć to ostatecznie rejestr faktów i zdarzeń zwany inaczej jako Kronika Ākāśa, gdzie zapisane jest wszystko takim jakim jest, bez zniekształceń. Jest to niewątpliwie zdrowa pamięć pomagająca w osiągnięciu Realizacji Ducha. Pamięć do Nauk i Instrukcji Praktyk, uniemożliwiająca zapomnienie tego co ważne, istotne i pomocne to właśnie doskonała pamięć Uczniów Buddha (Guru).
8. SAMYAK-SAMĀDHI to doskonałe i prawidłowe zatopienie, skupienie w Świetle Wszechświata, w którym oby każda istota się przebudziła. Samaħ oznacza ekstazę, zatopienie, skupienie lub pochłonięcie, a Dhî to Światło, lecz Adhi oznacza to, co jest Najwyższe i Najistotniejsze. Właściwe skupianie i wtapianie się w Najwyższe Światło Wszechrzeczy to ostatni ósmy filar Ścieżki, dostępny jedynie dzięki realizacji pozostałych siedmiu należycie, tak, aby stopnie Samādhi były realnie możliwe. Osoba o błędnych poglądach, niewłaściwych decyzjach, głupiej mowie, niewłaściwym życiu na pewno nie osiągnęła i nie osiągnie SAMĀDHI, źródła Oświeconej Mądrości Śrî Buddha (Guru, Bāba).
Jest to bardzo krótka i elementarna nauka o Ośmiu Właściwościach, które są drogowskazem każdego autentycznego i szczerego Ucznia buddyjskiej Drogi, tak jak została wprowadzona i przekazana przez Śri Gautama Buddha, zwanego też Siddhārtha, zrealizowanym i obfitującym Siddhą, co widać po dziś dzień poprzez kolejny rozkwit buddyjskiej myśli ogarniający całą planetę. Należy gruntownie i dogłębnie studiować tych osiem wskazań oryginalnych, jakie podał i głęboko oraz często omawiał Śri Buddha oraz jego bezpośredni Uczniowie, którzy byli żywymi Nauczycielami Dharmy (Āćārya). Koło Dharmy doskonale jest znane całej, wielonarodowej społeczności indoeuropejskiej, która jest nośnikiem wspólnego dziedzictwa, jakim jest kultura i duchowość Āryan, do której też w szczególności, oprócz hindusów należą wszyscy Słowianie, Germanie, Anglosasi czy Helleńczycy, o czym każdy człowiek powinien pamiętać. A dusze słowiańskie szczególny pociąg miewają do buddyjskich, czysto arjańskich nauk przekazywanych od wieków przez wędrujących misjonarzy i kaznodziei, którym Śrî Gautama polecił rozprzestrzeniać Dharmę wśród wszystkich narodów i języków, aż każda istota osiągnie Duchowe Oświecenie i Zbawienie (Wyzwolenie, Mukti).
Powiedzenia
Ani matka, ani ojciec, ani żaden krewny nie może nam przynieść większego pożytku niż nasz własny, opanowany umysł. --- Dhammapada
Bogaci czy biedni, ludzie martwią się o pieniądze; cierpią przez ubóstwo i cierpią przez bogactwo. Ponieważ ich życiem kieruje chciwość, przeto nigdy nie są zadowoleni ani usatysfakcjonowani.
Być głupcem i zdawać sobie z tego sprawę - lepsze to niż być głupcem i uważać się za mądrego.
Ci, dla których nie ma ani niczego ukochanego, ani niczego niekochanego, są wolni od więzów. --- Dhammapada, 16.211
Ci, którzy rozkoszują się naukami głoszonymi przez Szlachetnych, są niezrównani w mowie, myśli i działaniu; są zrównoważeni w pokoju, uprzejmości i medytacji i uzyskują wiedzę i mądrość. --- Sutta Nipata
Ci, którzy widzą moje ciało jako zwykłą formę i słyszą mój głos jako zwykły głos, wkroczyli na błędną ścieżkę – tacy ludzie w rzeczywistości mnie nie widzą. --- Sutra Diamentowa
Dla Tathagaty wszystkie aspekty i poziomy umysłu są jasne. Więc kiedy ktoś, kierując się w stronę wyzwolenia, osiąga swój cel, Tathagata wie, jaki poziom on osiąga. --- Sutta Nipata
Dłuży się ziemskie życie głupcom, którzy nie znają Wzniosłej Prawdy. ---Dhammapada 5.60
Głupiec, który wie, że jest głupi, przynajmniej w tym jest rozumny. Głupiec, który siebie uważa za mędrca – ten to dopiero jest głupi. --- Dhammapada
Jedynie osiągnięcie najwyższej mądrości Buddy jest prawdziwą nirwaną. --- Sutra Kwiatu Lotosu Cudownego Prawa
Jesteśmy tym, co o sobie myślimy. Wszystko, czym jesteśmy, wynika z naszych myśli. Naszymi myślami tworzymy świat.
Kobiety są bardziej lubieżne i mają słabszą wolę niż mężczyźni. Nieustannie snują intrygi, by uwieść niezdecydowanych mężczyzn.
Kontempluj myśli jako nietrwałe. Kontempluj zjawiska jako pozbawione jaźni (atmana). --- Amitabha Sutra
Lepiej jest iść samemu niż w towarzystwie głupców. --- Majjhima Nikaya
Ludzie dobrzy jaśnieją z daleka, niczym szczyty Himalajów. A ludzie źli są niewidoczni, niczym strzały wystrzelone z łuku nocą. --- Dhammapada 21.304
Nawet jeśli przez tysiące kalp wyrządzaliśmy niewyobrażalne zło, oczyścimy je w jednej chwili dzięki odczuwaniu szczerego żalu (skruchy). --- Sutra Złotego Światła
Nawet najdalszą podróż zaczyna się od pierwszego kroku.
Nic nie jest skryte w pięści nauczyciela (aćarja).
Niczym pył rzucony pod wiatr, zło spada z powrotem na głupca, którzy skrzywdził człowieka łagodnego. Dhammapada 9.125
Nienawiść na tym świecie nigdy nie uspokoi się nienawiścią. Jedynie przez nie-nienawiść nienawiść się uspokaja. To jest Odwieczne Prawo. --- Dhammapada 1.5
Niewielu ludzi przekracza na drugi brzeg. Większość jedynie ugania się tam i z powrotem po tym brzegu, na którym są. --- Mahaparinibbana Sutta, także Dhammapada 6.85
Mój sekret polega na tym, że ja nie walczę ze światem, to świat walczy ze mną.
Oddani przyjaciele to najlepsza rodzina. --- Diamentowa Droga
Pokonuj złych ludzi swym opanowaniem. Nie daj się im wyprowadzić z równowagi. Jeśli są złośliwi, nie bądź złośliwy w zamian. Jeśli wściekły pies ugryzie cię, a ty ugryziesz go w odwecie, sam staniesz się psem. --- Amitabha Sutra
’Skrzywdził mnie, uderzył mnie, pokonał mnie, ograbił mnie’ – kto utrzymuje podobne myśli, nie uspokoi swej nienawiści. --- Dhammapada 1.3
Szczęściem są narodziny Buddy, szczęściem nauka Szlachetnej Doktryny (Arya-Dharma). Szczęściem jest jedność Sanghi, szczęściem wysiłek Zjednoczonych. --- Dhammapada, 194
Tak jak potężna powódź porywa uśpioną wioskę, tak śmierć zabiera człowieka o rozbieganym umyśle, który jedynie zrywa kwiaty. --- Dhammapada 4.47
Tathagata mówi: ten, kto zasługuje na karę, musi być ukarany, a ten, kto zasługuje na nagrodę, ma być nagrodzony. Ale jednocześnie uczy nie czynić szkody ni krzywdy żadnej żywej istocie i być zawsze pełnym miłości i dobroci. Ale te dwie nauki nie sprzeciwiają się sobie bynajmniej; ten bowiem, kto zasługuje na karę za popełnione występki, nie cierpi przez nieżyczliwość czy złą wolę sędziego, lecz w skutek swego własnego czynu; jego postępowanie ściągnęło nań cierpienie, które wykonawca prawa musi mu zadać. Gdy sędzia wydaje wyrok, niech nie żywi w swym sercu żadnej niechęci dla przestępcy, ale też niech morderca skazany na śmierć rozumie, iż jest to nieunikniony skutek jego własnego czynu. --- Nauka Buddy. Pytania generała Simhy
Tępi głupcy są własnymi nieprzyjaciółmi, gdy dopuszczają się złych uczynków, których owoce są gorzkie. --- Dhammapada 5.66
Ten, kto utrzymuje dyscyplinę moralną, jest źródłem wszelkiej radości. (…) jest chwalony przez cały świat. --- Sutra utrzymywania moralnej dyscypliny
Trudno jest narodzić się człowiekiem; trudniej jest żyć jako śmiertelny; jeszcze trudniej jest usłyszeć Wzniosłą Prawdę; najtrudniej jest ujrzeć Buddhę. --- Dhammapada, 182
Trudno jest spotkać prawdziwego człowieka; nie wszędzie może się on narodzić. Szczęściem rozkwita rodzina, w której przychodzi na świat taki mędrzec (ryszi, jap. roszi). --- Dhammapada, 193
Uważność jest ścieżką ku Bezśmiertelności, nieuwaga jest ścieżką ku śmierci. Uważni nie umierają, nieuważni już są martwi. --- Dhammapada 2.1
Wielkiej skały wiatr nie wzruszy; umysłu mędrca (ryszi) nie wzruszy ani czołobitność, ani obraza.
Wszystkie uwarunkowane rzeczy są nietrwałe. --- Dhammapada 20.277
Złym jest uczynek, którego później się żałuje i którego owoce zbiera się wśród łez na zatrwożonej twarzy. Dobrym jest ten uczynek, którego potem się nie żałuje i którego owoce zbiera się wśród zachwytu i szczęścia. --- Dhammapada 5.67-68
Zwycięstwo tworzy wrogość, pokonany trwa w bólu. Ludzie pełni pokoju żyją szczęśliwie, odrzucają i zwycięstwa i porażkę. Dhammapada 15.201
Buddha Dhyana - Praktyka i Nauczanie
Wielkim zainteresowaniem wszystkich otwartych, uduchowionych umysłów ludzkich cieszą się dzisiaj nauki i praktyki duchowe, jakie głosił Mędrzec Siddharta Gautama Buddha (VII-VI w. p. e. ch.), oświecony reformator panindyjskiej, pradawnej duchowości i religijności. Jednakże pomimo wielkiego zainteresowania oryginalną, autentyczną nauką i praktyką polecaną przez Śri Gautama Buddha, nie ma wielu tłumaczeń prawdziwych nauk ani opisów oryginalnych ćwiczeń duchowej kontemplacji, jakich nauczał sam książę Siddharta Gautama.
Imię Buddha bardzo często używane jest do wygłaszania twierdzeń i poglądów, których sam Śri Gautama Buddha polecał gorliwie wystrzegać się jako poglądów błędnych i fałszywych. Dziś wielu zajmując się zen, czy tybetańskimi buddyzmami powinno najpierw prześledzić dobrze życie Gautama Buddha, przestudiować dokładnie, jak i co praktykował Mistrz Założyciel Buddhayāna (Pojazdu Oświecenia), aby móc pojąć chociaż podstawy tego, co w rzeczywistości jest buddyjską Drogą (Marga) ku Przebudzeniu. Istnieje wiele bardzo dobrej literatury zawierającej oryginalne mowy i kazania Śri Gautama Buddha, szczególnie w języku Sanskrytu, których człowiek powinien dobrze się nauczyć i zrozumieć, aby praktykować we właściwy sposób, z odpowiednim nastawieniem i we właściwym kierunku, pojmując, do urzeczywistnienia czego dążył Śri Buddha, bo nie był on ani ateistą ani też bezbożnikiem, jak mniema mnóstwo oszołomów i krętaczy z imieniem Śri Siddhartha Buddha na ustach.
Ideał Brahmana do którego zmierzał Śri Gautama Buddha, a który w postaci Brahma Boga objawił się z niebios w tygodniach Oświecenia, to niejako osobista w ciele i umyśle urzeczywistniona Prawda, Miłość, Światło i Mądrość wynikła z przebudzenia się w Brahmanam, a jest to Wszechduch i Wszechżycie, Duch Wszechrzeczy. Brahman to nieskończona inteligencja, energia, miłość i światło, a więcej rozum i świadomość całego Wszechświata! Buddhi to Rozum, Intuicja i Inteligencja Duchowa, jaką może osiągnąć ludzka istota, która uczy się właściwych poglądów, praktykuje we właściwy sposób, działa w życiu we właściwy sposób, zgodnie z zasadami i prawami Wszechświata, w istocie Brahmana, czyli Ducha Wszechświata, który chrześcijaństwo nazywa Duchem, a raczej Duszą Świętą, Czystą.
Brahman jest tą pierwotnie Czystą Duszą, Jaźnią, Świadomością, do której zmierza każdy prawdziwie praktykujący w odpowiedni i żarliwy sposób. Śri Gautama Buddha polecał bardzo skupione siedzenie i wtapianie się w Brahmana, który osiągalny jest poza i ponad osobistymi myślami i przeżyciami, jako że Wszechduch jest istnieniem ponadosobowym. Śri Gautama Buddha osiągnął Przebudzenie, Oświecenie (Buddhi) dzięki długotrwałemu kontemplowaniu tak dźwięku, jak i znaku sylaby OM, znanego jako Prańawah. Jest to absolutna podstawa wszelkiej buddyjskiej praktyki, wszelkich głębokich, medytacyjnych ćwiczeń, aczkolwiek współcześnie rzadko można spotkać osoby, które siedzą w porządnej, wyprostowanej postawie kontemplacyjnej, dbają o wyregulowanie i pogłębianie oddechu, a przedmiotem ich skupiania jest OM, tak jako dźwięk jak i jako symbol, znak wyobrażony jako namalowany białym promieniem Światła Ducha, Brahmana.
Reformacja religijna Śri Gautama Buddha polegała na przeniesieniu emfazy z pospiesznie wykonywanych, a przez to próżnych rytuałów na intensywną osobistą praktykę, żarliwe dążenie do poznania tego, co jest Boskością, Wszechduchem ukrytym za całym stworzeniem poza i ponad myśleniem personalnym, ksobnym, poza osobistymi emocjami i przeżyciami. Brahman to Światło Ducha Wszechrzeczy, podstawa wszystkiego, a przybliżenie się do poznania Brahmana przez kontemplację OM było podstawową praktyką Śri Gautama Buddha czynioną regularnie, przynajmniej rano i wieczorem przez okres medytacyjno-modlitewnej rundy zwanej Muhurtą. Jest to jedna trzydziesta doby i trwa dokładnie 48 minut, pochodząc z pradawnych czasów, a przecież rewolucja duchowa Śri Gautama Buddha była nawrotem ku dawnej Mądrości.
Nauka i praktyka Śri Gautama Buddha nie eliminowała myślenia, ale ukierunkowywała myślenie, szczególnie ku czterem Wielkim Duchowym Cnotom (Brahmā-Vihara) znanym jako MAITRI (Przyjaźń, Życzliwość), KARUŃA (Współczucie, Miłosierdzie, Dobroczynność), MUDITA (Radość, Zachwyt, Zacność), UPEKSZA (Spokój, Tolerancja, Obojętność). Te cztery wielkie siły moralne stanowiły dziedzictwo kultury wedyjskiej i aryjskiej, a Śri Gautama Buddha nieustannie polecał ich zgłębianie, zrozumienie i wcielanie w codzienne życie, o czym kapłani w czasie jego życia zapominali. Uczniowie i wielbiciele nauk Śri Gautama Buddha wielce omawiali i często przypominali, że kultywowanie czterech Brahmā -Vihara, Duchowych Cnót, po prostu Oczyszcza Świadomość, aby ludzka istota była gotowa ku Przebudzeniu. Te cztery cnoty są podstawą dla Oświeconej Natury Bodhisattwów, którzy są przebudzoną Dobrocią i Prawdą, Ucieleśnieniami Prawdy i Dobra Ducha.
Nacisk Śri Gautama Buddha na praktyki wychodzące poza i ponad personifikacje istot niebiańskich wynika z faktu zapomnienia w owych czasach tej istotnej części pracy w ludzkim dążeniu ku wyższemu, ale nie oznacza wcale negacji dla osobowych form Niebian, Aniołów (Deva) czy Boga w ogólności. Śri Gautama Buddha starał się przypomnieć to wszystko co istotne, wspólne i duchowe dla zwolenników rozlicznych drobnych kultów i dróżek, aby nastąpiło większe zrozumienie, pojednanie i braterstwo czynnie kultywowane w codziennym życiu.
Wiele pojęć zostało przetłumaczonych na język chiński, japoński czy palijski, ale pierwotnym językiem nauczania Mędrca Śri Gautama Buddha był tradycyjny język Sanskrytu, choć narodowym językiem Śri Buddha była Uddhiyana. Buddyjskie, bardzo popularne Siedzenie (jap. Zazen) to po prostu Āsana, rozumiane zawsze jako Siad Medytacyjny, skrzyżny lub klęczny, od zawsze używany przez Mędrców, Joginów i Cudotwórców dawnej Wielkiej Bhārata, czyli Indii. Praktyka medytacyjna, kontemplacyjna (jap. Zenna) to po prostu DHYĀNA, co oznacza płynięcie, zmierzanie ku źródłu wszelkiego życia i doskonale odnosi się do Wielkiego Ducha, Brahmana, ku któremu doskonale płynął Śri Gautama Buddha, sławiąc i polecając skupianie w OM, a także recytowanie i śpiewanie OM, oraz tradycyjnych acz zapomnianych w Jego czasie fraz rozpoczynających się od OM, zwanych Mantramami!
Dhyāna to nie tylko rodzaj skupienia i odczuwania ale bardziej życie w duchowej praktyce, wypełnianie ćwiczeń ciągle w tym samym miejscu, życie w Świetle (DHI) bo DHI oznacza Światło, a YĀNA oznacza Pojazd, Wóz wiodący do celu. Aby zrealizować Buddhi, niewątpliwie Dhyāna (Dhi + yāna) jest konieczna, a skupianie w poszukiwaniu Światła Brahmana, Światła Wszechświata, Światła, które jest podstawą i źródłem wszelkiego Stworzenia, Ćaitanyą, jest metodą!
Śri Gautama Buddha wymagał od praktykujących, szczególnie od Bhikszu, czyli poświęconych mnichów noszenia żółtych szat długich do ziemi, a kolor żółty zalecony był do noszenia z uwagi na to, że ułatwia uczenie się i zdobywanie głębokiej wiedzy w inteligentny sposób, a także jako pomoc w rodzaju ochrony przed złymi i negatywnymi myślami, emocjami i złymi duchami, jakie złośliwi przeciwnicy nasyłali na Sanghę, czyli Wspólnotę czy Zbór, aby ją rozproszyć. Jeśli szukamy autentycznej szkoły buddyjskiej, to jasna żółta szata na pewno jest oznaką trzymania się autentycznych wymagań danych jako Reguła Praktyki dla Wspólnoty Uczniów, nawet jak z żółtej szaty, ledwie żółte, symboliczne czapeczki pozostały w Tybecie!
Ponad 400 lat minęło od wejścia Śri Gautama Buddha w Światło Wyzwolenia, a nakaz noszenia żółtych szat zaczął być ignorowany przez tych, którym po pierwsze nie chciało prać się swoich szat, a po drugie wśród tych, którzy wędrując do krajów innych niż Indie, gdzie się od początku buddyjska szkoła rozwijała, chcieli się inkulturować i przystosować do otoczenia nosząc zwyczajowe, często ciemne i szarobure szatki. Niestety był to też początek powstania odchyłów i wypaczeń, który zdeformował wzniosłą i górnolotną szkołę myśli duchowej oraz intensywnej praktyki. Reformacja Śri Gautama Buddha rozpoczęła się u podnóży Dachu Świata, u podnóża gór Himālāya, które stoją w obszarze północnej Indii, Tybetu, Nepalu, Bhutanu, Sikkimu, Kaszmiru i Hindukszu, a sam Śri Gautama Buddha był i jest przez społeczeństwo Indii i wedyjskiej kultury uważany za kolejne wcielenie Śri VishNu (Wisznu), gdyż VISHNU to postać łaskawego i dobrotliwego Zbawcy, Wybawiciela, dobrotliwego Nauczyciela Duchowego.
Samo rodowe imię Gautama Buddha pokazuje nie tyle królewskie pochodzenie ale istotną przynależność do duchowej i królewskiej tradycji ezoterycznej określonej mianem Siddha-Tantra, gdyż Siddhārtha, to ktoś kto jest uczniem szkoły Siddha, linii cudotwórców i magów, a także osiągnął Ārtha, czyli życiowe powodzenie. Linia królewskich Siddhów zawsze używała w swoim Zakonie imiona rozpoczynające się od "Siddha-..." takie właśnie jak Siddhārtha i nie jest to ani przypadek ani żaden zbieg okoliczności, właśnie z ascetami ze szkoły ezoterycznej Siddhayāna zdobywał Śri Gautama Buddha szlify w wiedzy i praktyce, acz dokonał wybitnej reformy tak Zakonu, jak i w ogóle myśli duchowo-religijnej szerzonej w czasach w których żył i działał na Ziemi. Śri Gautama zaprowadził też rygorystyczny porządek siedzenia w czasie medytacyjnych zgromadzeń polegający na siedzeniu w równych liniach i rzędach na ogólnych zasadach piękna oraz geometrycznej symetrii, co bardzo pomaga w praktyce, jak od zawsze uczyła Vāstu-Tantra (późniejsze Feng Szui w Chinach).
Oprócz żółtej szaty i regularnej formy siedzenia w zgromadzeniu Śri Buddha, zalecał ezoteryczne spotkania praktykujących świeckich i zakonnych dokładnie w wieczór poprzedzający NÓW oraz PEŁNIĘ Księżyca, a także w tych dniach na najlepiej całodobowe studiowanie nauk i wspólne praktykowanie. Stosowanie się do tego rytmu spotkań i praktykowania jest niewątpliwie cechą buddyjskiej szkoły, gdyż ten rytm od początku dobrze znany jako UPAWASATHA opisywany i zalecany jest we wszystkich wczesnych źródłach jako Czysta Nauka Śri Gautama. Rytm zgromadzeń poświęconych, inicjowanych Uczniów to rytm połowy obiegu Księżyca, rytm spotkań w NÓW (Amavasya) i rytm spotkań w PEŁNIE (Purnima), życie w duchowej harmonii z rytmem księżycowych faz miesiąca. Wieczór poprzedzający Nów oraz Pełnię Księżyca był uroczystym rozpoczęciem praktyki i intensywnego studiowania, powtarzania ślubowań i przykazań moralnych zaleconych przez Śri Gautama Buddha, Księcia pośród Siddhów, a nie tylko proroka i reformatora zrodzonego z książęcego rodu! Mędrzec Gautama Buddha, emanacja, Awatāra Wiszńu, Wyzwoliciela i zbawiciela ludzkości, dbała też o to, aby miejsca służące praktyce duchowej medytacji budowane były wedle odwiecznych zasad, czyli ściany pomieszczeń muszą wskazywać kardynalne strony świata bez specjalnych od tej reguły odchyłów!
Gruntowna i szeroka wiedza duchowa (Prajńā) uzyskiwana ze źródła, jakim jest Oświecona, duchowo Przebudzona istota, to istotna oznaka całej buddyjskiej tradycji opartej na dociekaniu, ale bez fanatyzowania czy popadania w skrajne poglądy. Zawsze trzymano się w przekazie oświecającej wiedzy zwanej Prajńā (Pradźnia) pewnych zasadniczych filarów i niezmiennych, istotnych pojęć, które po dziś dzień podawane są w autentycznym języku przekazu jakim zawsze był wedyjski Sanskryt. Oznaki Prajńa-Paramita były od początku podstawowymi, uznawanymi oznakami duchowego wglądu i oświeconego rozumienia, a są to oznaki wewnętrznej mądrości płynącej ze Światła Wszechrzeczy, z Brahmana, o którem powiada się, iż jest Bezimienny, Nieskończony, a zatem nie podlega personifikacji ani jednostkowemu uosobowieniu tak jak rozliczne Anioły, Bóstwa znane jako Devas (Bogowie, Anioły) i Devis (Boginie, Anielice), których kultowi buddyjska tradycja nie przeszkadzała, ale też nie uważała za najważniejsze, kładąc nacisk na praktyczną realizację i uświadamianie Wszechducha, Brahmana, Prawibracji i Praświatła ukrytego za wszystkimi istotami i rzeczami, jakie istnieją.
Istotną cechą buddyjskiej Drogi, jest fakt, że Oświecenie, Mądrość płynie w przekazie duchowym z Mistrza Oświeconego na jego wiernego Ucznia i generalnie nie zdarza się żadne samoistne Oświecenie bez solidnej nauki i treningu, co jest istotną częścią buddyjskiej autentycznej Ścieżki. Wszelkie praktykowanie bez pomocy i kontroli Mistrza Oświeconego jest wysiłkiem bezsensownym, podobnie jak praktykowanie bez łączności i harmonii z Sanghą, ze zgromadzeniem Uczniów Mistrza, który jest żyjącym Buddhą, a ściślej Arhatem lub Bodhisattwą! Ci, którzy nie poddają się treningowi i weryfikacji starszych Uczniów oraz oświeconych Nauczycieli są jedynie oszustami, którzy nie mają żadnego związku z linią nauczania prowadzoną przez Oświeconych Mistrzów Dharmy, bo Dharma podlega ustnemu przekazowi. Nauczyciel uczy, ale i bada gruntownie czy Uczeń uczy się i rozumie we właściwy sposób, czy nie popada w błędne i fałszywe poglądy, a także czy praktykuje i czyni właściwe postępy. Bez tej pomocy i nadzoru Mistrza nie ma mowy o praktykowaniu buddyjskiej kontemplacji czy medytacji.
Buddha Gautama jako Mistrzów wyuczył 16 swoich Āćāryas, Wysłanników Apostołów, Emisariuszy zdolnych do właściwego nauczania i badania postępów nowicjuszy, a w niespełna rok po fizycznym odejściu grono Āćāryas wzrosło do około 500 Arhatów, których rozpoznawano jako Doskonałych Mistrzów Oświeconej Mądrości i takich trzeba szukać, aby trzymać właściwy kierunek. W oryginale Āćārya (tyb. LAMA) to przebudzony duchowo Nauczyciel Prawdy, przy tym wyróżnia się przynajmniej 8-10 stopni czy rodzajów umiejętności jakie Āćārya musi rozwinąć aby osiągnąć stopień Arhata, Doskonałego Mistrza. Jak pokazuje przykład jednego z wybitnych oświeconych Uczniów Śri Gautama Buddha o pięknym imieniu Ānanda, rekomendowana była pamięciowa znajomość Nauk Buddha, a właśnie Ānanda wsławił się tym, że wszystkie kazania i przemowy oraz instrukcje praktyk, jakie wygłosił Mistrz Buddha znał na pamięć i recytował z pamięci.
Utrwalanie pamięciowe nauki pomaga ją zawsze mieć ze sobą, a wiadomo, że po śmierci zabieramy ze sobą w dalszą podróż tylko to, czego trwale się nauczyliśmy i co odbiło się w pamięci. Buddyści zawsze słynęli z recytowania pamięciowego długich Sūtr i Traktatów. Oczywiście wyuczone teksty niewątpliwie trzeba jeszcze zrozumieć oraz stosować naukę w życiu, ale jest to o wiele łatwiejsze, kiedy się naukę dokładnie pamięta, a także nosi żółtą szatę sprzyjającą inteligencji i mądrości. Słowo Ānanda oznacza Błogość i Szczęście, a Uczeń Ānanda jest po dziś dzień uosobieniem symbolu Szczęścia z powodu znajomości Boskiej Wiedzy. Rozwój periodów wzrostu i upadku buddyjskiej nauki, sam Śri Gautama Buddha przewidział na okres 5 tysięcy lat po swoim odejściu z fizycznego ciała, a szczegółowo cała ta Śila-Kāla podzielona jest na okresy po 500 lat, które zostały w proroctwach Mistrza Buddha dokładnie scharakteryzowane i opisane!
Śri Gautama Buddha nie tylko wiele razy skutecznie prorokował, ale też często uzdrawiał i uczył swoich uczniów sztuki duchowego Uzdrawiania. Nakładanie rąk w celu uzdrawiania ludzi oraz zwyczaj prorokowania pochodzący od Uczniów Śri Gautama Buddha szeroko się rozpowszechnił i wpłynął nawet na przyszły kształt helleńskiego chrześcijaństwa, gdyż Uczniowie Śri Gautama Buddha znani byli w Grecji jako Therapeutos, Ruch Uzdrawiania i Terapii Duszy! Opanowanie TRIPIŢAKA, Trzech Zbiorów, Koszy oryginalnych Nauk Buddha, jest absolutną podstawą dla zrozumienia przekazu buddyjskiego. Gdzie się tegoż źródła nie studiuje od początku w procesie ustnego przekazu i z możliwością czytania, tam można podejrzewać pseudobuddyjską fikcję, jaka często zdobywa wielką popularność w przyzwyczajonym do fałszu Zachodzie. Śri Gautama Buddha był ścisłym wegetarianinem, absolutnie zalecał wstrzymanie się od zabijania i spożywania zwierząt, nie ma zatem buddyzmu bez wegetarianizmu.
Praktykowano zarówno w sposób świecki (Upāsaka) jak i klasztorny (Bhikshu) poprzez przyjęcie ślubów mnisich i życie w klasztorach. Szkoły buddyjskie bez klasztorów, jak i takie gdzie brak świeckich praktykujących, to wynaturzone dziwolągi. Umiarkowana asceza Środkowej Drogi, to okresowe, krótkie posty, a także utrzymywanie trzeźwości umysłu na co dzień, co wyklucza toksyczne, zaburzające świadomość używki jak alkohol, tytoń, opium i inne dragi. Fałszerze i oszuści degradujący buddyjską duchowość są bardzo łatwi do rozpoznania bo Uczniowie Śri Gautama Buddha nie tylko chodzą w żółtych szatach, ale i są ścisłymi wegetarianami oraz antynarkotykowymi abstynentami! Praktyczna czystość życia i prawość (Śila), praktyki skupiania w Świetle (Samādhi) oraz osiąganie i rozwijanie Oświeconej Mądrości (Prajńā) to trzy podstawy rzeczywistej buddyjskiej drogi, nauki i praktyki u Oświeconego Āćārja (Nauczyciela), który zdolnym jest przewodzić Wspólnocie w charakterze Guru, Mistrza Przewodnika Duchowego.
Trzy ogólne postanowienia (ślubowania)
1. Postanawiam unikać zła.
2. Postanawiam czynić dobro.
3. Postanawiam wyzwalać wszystkie odczuwające istoty.
Trzy schronienia (także w sanskrycie)
1. Przyjmuję schronienie w Buddzie (Guru) - Gurum (Buddham) Śaranam Gaćchami!
2. Przyjmuję schronienie w Dharmie - Dharmam Śaranam Gaćchami!
3. Przyjmuję schronienie w Sandze - Sangham Śaranam Gaćchami!
Cztery Ślubowania (Wratta)
1. Niezliczone istoty ślubuję wyzwolić.
2. Nieskończone ślepe namiętności ślubuję wykorzenić.
3. Niezmierzone bramy Dharmy ślubuję przeniknąć.
4. Wielką Drogę Buddy ślubuję osiągnąć.
Bibliografia
Buddhacarita; Lalitavistara Sūtra; Mahāvastu; Abhiniṣkramaṇa Sūtra, Nidānakathā - główne źródła biograficzne.
Mahāpadāna Sutta oraz Achariyabhuta Sutta zawierają opisy wielu cudownych zjawisk towarzyszących przyjściu Buddy.
Damien Keown "Buddyzm. bardzo krótkie wprowadzenie"; Wyd. Prószyński i S-ka, Warszawa 1997.
Herman Oldenberg, "Życie, nauczanie i wspólnota Buddy"; Wyd. Oficyna Literacka, Kraków 1994.
Lalitawistara - legendarny mistyczny życiorys Gautama Buddy, tekst, którego najstarsze części powstały w szkole sarwastiwada, a następnie został dokończony przez autora (autorów) szkoły mahajany.
Michael Carrithers Budda, Prószyński i S-ka, Warszawa 1999.
Nauka Buddy (wybór z sutr), oprac. Bukkyo Dendo Kyokai (Fundacja Propagowania Buddyzmu), Wydawnictwo "A", Kraków 2000.
Sherab Chodzin Kohn, Życie Buddy, wyd. Czerwony Słoń, Gdańsk 2005.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz