ESPERANTO - Nauka języka Unii Narodów

ESPERANTO - Wprowadzenie do nauki języka międzynarodowego

Mi amas vin! znaczy „Kocham Ciebie!”

Esperanto to międzynarodowy, pomocniczy język, kilka razy prostszy do nauczenia od innych, opracowany z myślą o ułatwieniu komunikacji między ludźmi z różnych krajów. Może warto się go nauczyć? Polscy parlamentarzyści w Unii Europejskiej, jak dotąd nic nie robią aby Esperanto stało się językiem zjednoczonej Europy! Trzeba pisać dużo petycji do Parlamentu Europejskiego i poganiać polskich posłów, którzy przeważnie nie wiedzą nic o skarbach naszej kultury!

Esperanto to międzynarodowy, pomocniczy język, kilka razy prostszy do nauczenia od innych, opracowany z myślą o ułatwieniu komunikacji między ludźmi z różnych krajów. Został stworzony przez urodzonego w Białymstoku dr Ludwika Zamenhofa, który chciał zjednoczyć ludzi różnych narodowości - posługujących się różnymi językami ojczystymi. Dr Zamenhof studiował w Moskwie, Wiedniu i Warszawie gdzie później zamieszkał i pracował. Po raz pierwszy Zamenhof zaprezentował swoje dzieło w 1887 roku pod pseudonimem "dr Esperanto", co oznacza "mający nadzieję", i stąd wzięła się nazwa języka. Symbolem esperanto jest zielona gwiazdka. Esperanto jest oparte na bazie języków indoeuropejskich i jest "najgenialniejszym połączeniem logiki i prostoty" jak powiedział prof. T. Kotarbiński. Esperanto jako język skonstruowany przez Mędrca spełnia wymogi prostej i jasnej komunikacji dla wszystkich budzących się i oświeconych oraz wyzwolonych z przesądu i ciemnoty ludzi zajmujących się rozwojem duchowym. 

Esperanto jest językiem stworzonym w celu łatwego porozumiewania się między ludźmi różnych krajów i kultur. Podstawy tego języka zostały opublikowane przez dr. Ludwika Łazarza Zamenhofa (1859-1917) który podpisał je pseudonimem Dr Esperanto, oznaczającym mającego nadzieję. Słowo to przyjęło się z czasem jako nazwa samego języka. Esperanto jest zdecydowanie łatwiejsze do nauczenia się niż jakikolwiek inny język naturalny, gdyż posiada dużo prostszą i bardziej regularną strukturę. Ponadto, w odróżnieniu od języków naturalnych, esperanto pozwala na porozumiewanie się na tym samym poziomie, gdyż żaden z rozmówców nie posiada kulturowej przewagi w znajomości tego języka. Celem esperanto nie jest zastąpienie języków narodowych, lecz pomoc w kontaktach międzynarodowych: język ten używany jest jako neutralny środek w komunikacji z osobami których języka nie znamy. Posługiwanie się esperanto może wspierać również mniejszości językowe które miałyby większą szansę na przetrwanie w świecie zdominowanym przez kilka głównych języków narodowych.

Po ukończeniu gimnazjum Ludwik zgodnie z wolą ojca rozpoczyna studia medyczne w Moskwie, nie rezygnuje jednak ze swojej życiowej pasji. Niestety Marek Zamenhof był przeciwny pracy syna nad nowym językiem, jedynie matka wspierała jego badania lingwistyczne. Po ukończeniu studiów, które z powodów ekonomicznych w latach 1881-1885 kontynuował na Uniwersytecie Warszawskim, w 1885 roku Ludwik Zamenhof rozpoczął swoją pierwszą praktykę w małej litewskiej miejscowości Wejseje, gdzie mieszkała jego siostra. Praktyka ta na szczęście nie trwała długo i dzięki znajomościom ojca mógł wrócić do Warszawy, gdzie otworzył specjalizację okulistyczną w Szpitalu Żydowskim przy rogu ulic Inflanckiej i Pokornej. Dalszym etapem specjalizacji był kilkumiesięczny pobyt w Wiedniu w klinice oftalmologicznej. Praktyka lekarska nie oderwała Ludwika od jego badań lingwistycznych i pracy nad językiem międzynarodowym. Ludwik powrócił do Warszawy i wtedy w jego życiu pojawiła się Klara Silbemik z Kowna, zafascynowana ideą międzynarodowego języka. 

26 lipca (14 lipca wg. kalendarza obowiązującego w Rosji) 1887 roku w warszawskiej drukarni Ch. Keltera zakończono druk pierwszego podręcznika "Lingvo Internacia". Był to rok niezwykle ważny dla Ludwika. Udaje mu się bowiem wydać wymarzone dzieło oraz poślubić Klarę. Odtąd w Klarze i jej ojcu znajdzie najgorętszych zwolenników swojej pracy nad międzynarodowym językiem. Młodzi państwo Zamenhofowie zamieszkali przy ul. Przejazd 9, a ich małe mieszkanko stało otworem dla wszystkich zapaleńców zarażonych ideą wspólnego języka. Stałymi bywalcami byli - L. Belmont, K. Bein, A. Brzostowski, A. Zakrzewski i Antoni Grabowski, pierwszy tłumacz utworów literackich na język esperanto, późniejszy tłumacz "Pana Tadeusza".

Rok 1889 jest niezwykle ważny dla upowszechniania lingvo intemacia, nazwanego esperantem, bowiem zaczyna wychodzić pierwsze czasopismo "La Esperantisto" w Norymberdze. Powstają także pierwsze kluby zwolenników języka esperanto. Wreszcie przychodzi sukces - w 1905 roku w Boulogne-sur-Mer we Francji odbył się I Światowy Kongres Esperanta. Paryż przywitał Dr Esperanto rozświetloną na jego cześć wieżą Eiffla. Ludwik Zamenhof został również odznaczony Orderem Legii Honorowej. Kolejne światowe kongresy umacniają i rozpowszechniają język esperanto na całym świecie. W 1908 roku powstał Światowy Związek Esperanta (Universala Esperanto-Asocio). Wydawało się, że idea esperanto połączyła ludzi z różnych krajów i kontynentów i, że marzenie Ludwika Zamenhofa, które narodziło się pod białostockim ratuszem, nareszcie się ziściło.

Język ten - istniejący już ponad 120 lat - używany jest przez co najmniej kilkanaście milionów ludzi na całym świecie i liczba ta rośnie. Pośród osób mówiących w języku esperanto jest m.in. 6-ciu laureatów nagrody Nobla (z chemii, fizyki, medycyny, działań na rzecz pokoju i ekonomii) i szachowa mistrzyni świata. Esperanto idealnie nadaje się do nawiązywania kontaktów, wspólnych spotkań ludzi z różnych krajów, a używany jest w ponad 80 krajach na wszystkich 6-ciu kontynentach. Bywa też stosowany podczas oficjalnych obrad przez takie organizacje jak ONZ czy UNESCO. Esperanto jest podstawowym językiem używanym w pracach Akademii Nauk w San Marino. Istnieje wiele publikacji w esperanto jak literatura piękna, prasa, opracowania naukowe z różnych dziedzin - zarówno przetłumaczonych jak i pisanych oryginalnie w tym języku.

Jak utrzymują niektórzy (m.in. szwedzcy naukowcy, który prowadzili stosowne badania), poznanie esperanto, języka o bardzo prostych regułach gramatycznych i łatwym słownictwie, znacząco ułatwia opanowanie w następnej kolejności innych języków (na przykład dużo trudniejszego francuskiego). Esperanto posiada proste reguły gramatyczne: brak w nim wyjątków i idiomów, czasowniki nie podlegają odmianom przez osoby, akcent zawsze pada na przedostatnią sylabę podobnie jak w języku polskim, wymowa jest zgodna z pisownią, język jest dźwięczny, ma ładne brzmienie, a to dzięki dużemu stosunkowi występowania samogłosek do spółgłosek, podobnie jak w hiszpańskim, włoskim czy angielskim. Słownictwo w dużym stopniu pokrywa się z innymi językami a Polacy już na początku nauki znają i rozumieją około 20% wyrazów.

Zapewne wielu zainteresuje, że znając esperanto można dość tanio zwiedzić świat dzięki Pasporta Servo - popularnej wśród esperantystów - darmowej – gościnności. Stosunkowo tanie podróżowanie umożliwiają też stowarzyszenia podróżników i turystów Monda Turismo. Dzięki Esperantu wielu ludzi zwiedziło już kawał świata. Dzięki internetowi przy użyciu programu Skype'a możesz porozmawiać z wieloma esperantystami z całego świata w ramach odbywającej się niemal codziennie, ogólnodostępnej telekonferencji w języku Esperanto. Osoby znające Esperanto chętnie słuchają ciekawych audycji radiowych nadawanych w tym języku, m.in. przez Radio Watykan, Radio Pekin i inne rozgłośnie. Fanom systemu spod znaku pingwina proponuję obejrzeć esperancką wersję Linux Mandriva oraz przeczytać sporą ilość artykułów o esperanckich projektach na Linuksie. Esperanto uważa się za język, który jest prekursorem idei wolnego oprogramowania oraz innych swobód i wolności, o które często walczyli esperantyści.

W przeciwieństwie do języków narodowych - takich jak niemiecki, angielski, francuski czy polski (w przypadku obcokrajowców:) - język esperanto jest dużo łatwiejsze do opanowania. Jest językiem żywym, nadającym się do wyrażania dowolnych aspektów myśli ludzkiej. Nie jest własnością żadnego kraju, ani konkretnych ludzi, nikt nie jest uprzywilejowany. Esperanto należy w jednakowym stopniu do wszystkich mówiącym tym językiem. Stanowi pomost pomiędzy różnymi kulturami. Dzieło młodego idealisty Zamenhofa jest propozycją pomocniczego środka powszechnej komunikacji językowej dla Zjednoczonej Europy i Zjednoczonego Świata. Naprawdę warto się go nauczyć. Znajomość Esperanto może być bardzo pomocna. Duże znaczenie ma również działalność esperantystów na rzecz współpracy między ludźmi z różnych krajów, wymiany kulturalnej, jedności i pokoju czego przykładem są prace organizacji Grupo Monda.

Języka Esperanto używają ludzie mieszkający w wielu różnych miejscach na całym świecie. Są pośród nich osoby o bardzo różnych poglądach, przekonaniach, identyfikujący sie z różnymi religiami (np. chrześcijanie, muzułmanie, buddyści, hinduiści, żydzi - m.in. z Nepalu, Indii, USA, Rosji, Izraela, China. Przykładem wykorzystania Esperanta są międzynarodowe msze odprawiane w języku esperanto (np. w Krakowie), spotkania i konferencje organizowane przez różne grupy esperantystów - ludzi dobrej woli będących wyznawcami różnych religii. Ciekawostką jest fakt, że zarówno poprzedni papież Jan Paweł II jak i obecny Benedykt XVI pozdrawiają m.in. w języku Esperanto wiernych zgromadzonych na placu św. Piotra. Esperanto stanowi pomost pomiędzy różnymi narodami, kulturami, religiami itp. gdyż niezależnie od różnic między ludźmi łączy i jednoczy ich umożliwiając komunikację bez barier.

Ocenia się, że esperanto jest około pięcio- do dziesięciokrotnie łatwiejsze do nauczenia się niż jakikolwiek inny język obcy. Już po kilku miesiącach nauki wiele osób mówi lepiej w esperanto niż w innym języku obcym, którego uczyli się przez kilka lat w szkole. Znajomość esperanto wyraźnie ułatwia naukę innych języków obcych. Istnieją dowody na to, że ucząc się esperanto jako pierwszego języka obcego, osiąga się większą efektywność przy nauce kolejnych języków. Np. ucząc się przez sześć miesięcy esperanto, a następnie przez półtora roku francuskiego, osiąga się większą swobodę we władaniu tym ostatnim niż przy nauce jego samego przez dwa lata. Jest to najprawdopodobniej efekt klarownej gramatyki, prostych zasad tworzenia słów i plastycznej składni w esperanto, które ułatwiają późniejsze zrozumienie i przyswojenie gramatyki i zasad obowiązujących w innych językach.

Prawie 75% słownictwa w esperanto pochodzi z łaciny i języków romańskich (przede wszystkim z francuskiego), około 20% jest wzięte z języków germańskich (niemiecki i angielski), pozostałe pochodzą przeważnie z języków słowiańskich (rosyjski i polski) oraz z greki (głównie terminy naukowe). Słowa pochodzące z języków romańskich zostały tak dobrane, aby mogły być rozpoznawane możliwie najszerzej na świecie. Np. słowo radio, mimo że czysto romańskie, jest aktualnie w powszechnym użyciu. Osoby posługujące się językami słowiańskimi (a więc i Polacy) są w stanie rozpoznać nawet do 40% słownictwa w tekście esperanckim, nie poznawszy nawet podstaw tego języka. Esperanto jest czysto fonetyczne: każde słowo jest wymawiane dokładnie tak, jak jest napisane. Nie istnieją w nim litery nieme ani żadne wyjątki.

Tym, co czyni esperanto wyjątkowo łatwym językiem, w większym stopniu niż słownictwo, jest jego gramatyka i składnia. Znaczna część utrudnień gramatycznych została usunięta: nie ma rodzajów gramatycznych, składnia jest względnie swobodna itp. Reguły gramatyczne również zostały w dużej mierze uproszczone: jest tylko jedna koniugacja, liczba mnoga jest tworzona zawsze w ten sam sposób, jednym przedrostkiem zmienia się znaczenie słowa na przeciwne (np. pary dobry/zły, biedny/bogaty) itd. Dlatego po około pół godzinie nauki można odmieniać dowolny czasownik w każdym czasie. Jest to ogromne ułatwienie w porównaniu z językami naturalnymi. Swobodne reguły składniowe w esperanto umożliwiają ludziom pochodzącym z różnych rodzin językowych używać struktur, które są im najbliższe, a jednocześnie pozostać w obrębie poprawności gramatycznej esperanto. Z tego względu język ten może wyśmienicie spełniać rolę pośrednika przy tłumaczeniach pomiędzy tak odmiennymi językami jak chiński, japoński, łacina, angielski czy francuski.

Opierając się na wynikach swoich badań prof. Culbert stwierdził, że ludzi mówiących swobodnie czy czynnie w esperanto jest na świecie około dwóch milionów. Ten wynik plasuje esperanto pośród mniejszości językowych takich jak litewski czy hebrajski. Oczywiście dużo więcej jest ludzi mówiących w esperanto tylko trochę lub okazjonalnie. Niektórzy rodzice uczą swoje dzieci mówić w esperanto na równi z mówieniem w języku miejscowym. Ocenia się, że dla przynajmniej tysiąca osób esperanto jest pierwszym językiem, w jakim zaczęły mówić, gdyż jakieś tysiąc rodzin używa esperanto jako swego domowego języka głównego. Szukając informacji o liczbie osób mówiących językiem esperanto spotkamy się z zadziwiająco rozbieżnymi informacjami na ten temat - od 100 000 do 25 000 000, a nawet do 200 milionów licząc naukę częściową na poziomie podstawowym! Niektórzy liczą około 200 milionów jako liczbę osób która zapoznała się z językiem esperanto łącznie do końca XX wieku. Liczby te dotyczą różnych szacunków analizujących bądź bardzo perfekcyjne porozumiewanie, bądź codzienne czy częste użytkowanie, ale nie obejmują ogólnej liczby osób zdolnych do używania języka z tytułu jego uczenia się. W okresie Mao, próbowano wprowadzić esperanto jako obowiązkowy język w szkołach w całych Chinach, ale eksperyment ten nie cieszył się sympatią dołów partyjnych i został zaniechany. Liczba osób, która zaliczyła 2-3 semestry esperanto mogła sięgnąć nawet ponad 100 milionów osób. Esperanto popularne jest w Japonii, Indii i Ameryce Łacińskiej, gdzie oszacowanie liczby osób porozumiewających się w tym języku jest bardzo trudne. W Japonii co najmniej jedna religia, Omoto Kyo używa esperanto w liturgii i kontaktach.

Początki Esperanto w Chinach 

Nitobe Inazo jako sekretarz Ligi Narodów znając opór rządu francuskiego przeciw wprowadzeniu języka Esperanto stwierdził w 1924 r. "Niezależnie ile uprzedzeń i wrogości język ten napotyka w Europie, będzie on chętnie przyjęty na Dalekim Wschodzie". Dodał: "Język Esperanto jest oskarżany jako kanał radykalnego myślenia".  Rzeczywiście język spotkał się w Chinach i Japonii z sympatią mimo ksenofobii przeciw białej rasie, a podejrzenia dotyczyły nie języka, tylko ewentualnych dążeń rewolucyjnych.

Chiny i Japonia były jedynymi krajami Dalekiego Wschodu, w których Esperanto, język utworzony na indoeuropejskich rdzeniach, zaistniał już przed Pierwszą Wojną Światową. Chiński reformator Kang Yuwei w roku powstania Esperanta zajmował się utworzeniem Instytutu Powszechnego Języka pisząc, że: " Uczenie się wielu języków jest stratą ludzkiej energii, wyczerpującej umysł ". Opublikował on w 1902r. utopijną ideę Wielkiej Wspólnoty bez granic, rządzonej przez demokratyczny rząd, nie uznający różnic klasowych, rasowych, żyjącej w pokoju i szczęściu. Idea ta miała wspólne cechy z początkową " wewnętrzną ideą " esperantystów. Ze względu na pismo i skomplikowany język chiński, chińscy anarchiści przebywający w Paryżu w 1907r. zażądali wprowadzenia języka Esperanto, aby unowocześnić kraj.

W 1908 roku gazeta " Hengbao " z dumą głosiła, że jako pierwsza w Azji popiera Esperanto, najłatwiejszy środek porozumiewania się ludzi z różnych krajów. Anarchista Liu Shifu stwierdził, że marzenie Kanga jest już spełnione przez Esperanto. Po upadku dynastii w 1911r. Shifu starał się połączyć narodowe tendencje z kosmopolitycznymi dążeniami. Jego ideą były Chiny, które poprowadzą światowe przemiany do zjednoczenia zachodniej i wschodniej kultury. W 1913r. wydał on anarchistyczną gazetę w języku Esperanto. 

NAUKA PODSTAW JĘZYKA ESPERANTO

Bardzo łatwo zacząć się uczyć podstaw języka esperanto co prezentuję na przykładzie ekstrakcji z pierwszych wprowadzających lekcji tego popularnego języka.

Jeszcze dziś i to już za parę minut, będziemy umieli czytać w języku międzynarodowym.

Oto alfabet esperancki, składający się z 28 liter: 

a, b, c, ĉ, d, e, f, g, ĝ, h, ĥ, i, j, ĵ, k, l, m, n, o, p, r, s, ŝ, t, u, ŭ, v, z.

Jak łatwo zauważyć, jedne z tych liter są w kapeluszach, a inne bez nich. Te bez kapeluszy czyta się tak, jak w języku polskim. Po prostu: a jak a, b jak b, c jak c... itd.. A te w kapeluszach, to tak:

ĉ jak cz, np. w słowie ĉapo (czapka).

ĝ jak dż, np. ĝardeno (ogród).

Literę h z kapeluszem na głowie ĥ, albo (gdy mała) na kolanie czyta się jak polskie ch. np. chór jest po esperancku ĥoro.

ĵ czyta się jak ż. Np. rzucać jest po esperancku ĵeti.

ŝ czyta się ja sz, np. ŝnuro (sznur).

ŭ w kapeluszu do góry dnem czyta się jak krótkie u, czy ł np. w wyrazie paŭzo (pauza).

Litera v choć nie ma kapelusza, wymaga także uwagi. Czyta ją się jak nasze w, np. valizo (waliza).

I to wszystko. Przeczytajmy dla wprawy: ĉapo, ĝardeno, ĥoro, ĵeti, ŝnuro, paŭzo, valizo.

Łatwe to, prawda ?

A teraz parę wyrazów złożonych z naszych starych, dobrze znanych nam liter: kaliko to kieliszek!, profesoro, polo, domo, patro, patrino, studento.

Abyśmy bez zmrużenia powieki mogli pochwalić się przed znajomymi, że umiemy czytać śpiewająco, przyjmijmy do wiadomości, że literka "i" niczego nam w esperancie nie zmiękcza. Na przykład takich tam różnych ci, si, zi, nie czytamy miękko, jak w polskich wyrazach: ciasto, siano, zima, lecz tak, jak byśmy literki cedzili przez zęby: c-i, s-i, z-i! O tak! Twardo, świszcząco! Np. cigano, siropo, fiziko.

Na dzisiaj dosyć. Jeszcze tylko muszę powiedzieć, że akcent, który w innych językach doprowadza człowieka do rozpaczy i deformowania twarzy, w naszym najmilszym esperancie nie zamąci nam spokoju. Ponieważ pada zawsze na przedostatnią sylabę, tak jak w języku polskim - możemy mówić swobodnie nie myśleć o żadnym akcencie. Na pewno będzie dobrze.

A oto słówka zawarte w lekcji:

cigano - cygan

domo - dom

fiziko - fizyka

patrino - matka

patro – ojciec

polo - Polak

profesoro - profesor

siropo - syrop

studento – student

Takie słówka dobrze byłoby notować sobie w specjalnym zeszyciku. Każde pod odpowiednią literą. Stworzy nam to świetny słowniczek.

Napływ nowych słów do esperanto pochodzi z dwóch źródeł. Jedno z nich – to słowa narodowe, które uzyskały międzynarodową popularność i rozpowszechnienie, a drugie źródło – to sam język esperanto. Zanim jakieś nowe słowo lub rdzeń słowny – zostaną zaakceptowane przez Lingva Komitato – muszą one pojawiać się zarówno w czasopismach, jak i w innej literaturze, a także muszą już być używane w codziennej, potocznej mowie. W świecie esperantystów używa się m. in. „Plena Vortaro” (całkowicie ilustrowaną listę wyrazów). Lista wydana w 1966 roku zawiera 15 258 „haseł”. Każde hasło posiada opis swego znaczenia oraz wyjaśnienie, w jaki sposób można z tego rdzenia słownego tworzyć nowe wyrazy. Trudno jest przytoczyć dokładną ilość wyrazów, jakimi dysponuje esperanto, ale szacunkowo można przyjąć, że obecnie na początek XXI stulecia zakres słownictwa tego języka obejmuje około 107 000 słów. Dużo nowych wyrazów przybyło po roku 1965.

Jedna rzecz jest, niestety, trochę niewygodna dla osób piszących na komputerach w esperanto – a jest to 6 liter w alfabecie, które posiadają nad sobą znak – tzw.: daszek, cyrkumfleks (znak, oznaczający przedłużenie lub intonację dźwięku). Znaki takie występują w wielu językach. Wyjściem z tego dylematu jest zmiana pisowni tych sześciu liter, która już od pewnego czasu przyjęła się m.in. wśród użytkowników Internetu, a polega ona na dodaniu do : c, g, h, j, s, u – litery x – w zamian za stosowanie wspomnianego Cyrkumfleksu. I tak np. krzesło nazywa się w języku esperanto: seĝo – w miejsce litery g z cyrkumfleksem ponad nią – piszemy gx – czyli segxo. Dodatek „x” do tych 6 liter spełnia tę samą funkcję, co cyrkumfleks ponad nimi. W alfabecie esperanto nie ma liter: q, w, x, y. Dlatego x bardzo łatwo wybrać jako znak zastępujący tak zwany daszek czyli cyrkumfleks.

Proszę sobie wyobrazić, że za chwilę będziemy już tłumaczyć z esperanta na język polski. Najpierw przeczytajmy sobie tekst. Tylko głośno, dobrze? Bo to bardzo pomaga w nauce.

Proszę:

Patro kaj patrino. Patro estas viro. Patrino estas virino. Mi kaj vi. Mi estas knabo kaj vi estas knabino. Li estas profesoro. Ŝi estas profesorino. Sinjoro kaj sinjorino. Jen sinjoro Marek B., laboristo, kaj sinjorino Barbara Z., laboristino. Mi estas Maria, kaj vi? Mi estas Janek. Patro kaj filo. Jen estas domo. Filino kaj patrino.

TŁUMACZENIE

Patro kaj patrino. Ojciec i matka.

Patro estas viro. - Ojciec jest mężczyzną.

Patrino estas virino. - Matka jest kobietą.

Mi kaj vi. Ja i ty. 

Mi estas knabo kaj vi estas knabino. - Ja jestem chłopcem a ty jesteś dziewczyną. 

Li estas profesoro. - On jest profesorem.

Ŝi estas profesorino. - Ona jest profesorką.

Sinjoro kaj sinjorino. - Pan i pani.

Jen sinjoro Marek B., laboristo, - Oto Pan Marek B., robotnik

kaj sinjorino Barbara Z., laboristino. - i pani Barbara Z., robotnica.

Mi estas Maria, kaj vi? - Ja jestem Maria, a ty?

Mi estas Janek. - Ja jestem Janek.

Patro kaj filo - Ojciec i syn.

Jen estas domo. - Oto jest dom.

Filino kaj patrino. - Córka i matka

Ja wiem, moi drodzy, że już rozumiecie wszystko bez słownika, ale nigdy nie zawstydzi sprawdzić. Oto słówka z dzisiejszej lekcji (niektóre powtórzyliśmy z lekcji pierwszej, ale w przyszłości powtórek takich robić nie będziemy, tylko wciąż nowe i nowe!):

filo - syn

filino - córka

knabo - chłopiec

knabino - dziewczynka

laboristo - robotnik

laboristino – robotnica

patrino - matka

profesoro - profesor

profesorino - profesorka

sinjoro - pan

sinjorino - pani 

viro - mężczyzna

virino – kobieta

Te wszystkie wyrazy, to rzeczowniki. A teraz coś, co trzeba dobrze zapamiętać:

ZASADA: Rzeczowniki zawsze (bez wyjątku!) kończą się w mianowniku liczby pojedynczej na "o". Rzeczowniki rodzaju żeńskiego tworzymy z męskich i to w bardzo łatwy sposób. Bierzemy taki męski rzeczownik, pozbawiamy go końcówki "o", na jej miejsce przyczepiamy wdzięczne, żeńskie "ino" - i sprawa załatwiona.

Warto jeszcze zapamiętać, że wszystkie rzeczowniki nieosobowe są rodzaju nijakiego.

W tekście naszej dzisiejszej lekcji mamy także zaimki osobowe. Oto one:

mi - ja,

vi -ty,

li - on,

ŝi - ona,

ĝi - ono.

Teraz wytłumaczymy czasownik estas, tak często powtarzający się w naszej lekcji. Proszę spojrzeć:

l.poj.: jestem, jesteś, jest > estas

l.mn.: jesteśmy, jesteście, są > estas

Cudowne słówko, prawda? Tylko z jednym zastrzeżeniem! Musimy pamiętać, żeby przy każdym takim "estas" stawiać odpowiedni zaimek osobowy tzn. żeby mówić mi estas, vi estas, li estas, ŝi estas... itd., bo inaczej nasz rozmówca nie zorientuje się, o co nam chodzi. Zaimki osobowe liczby mnogiej podane są w następnej lekcji.

Mamy jeszcze do wytłumaczenia dwa słówka: kaj i jen. Otóż "kaj" ma znaczenie polskiego spójnika "i" albo "a", natomiast "jen" znaczy po prostu "oto".

Teraz nauczymy się tworzyć liczbę mnogą. Jest to zabieg tak samo łatwy, jak wszystko inne w esperancie. Przeczytamy sobie głośno tekst:

Jan estas fraŭlo kaj Adam estas fraŭlo. Ili estas fraŭloj. Mi estas fraŭlino kaj Barbara estas fraŭlino. Ni estas fraŭlinoj. Knabinoj kaj knaboj. Vi estas fraŭloj kaj fraŭlinoj. Patro estas viro. Patroj estas viroj. Patrinoj estas virinoj. Rozo estas floro kaj violo estas floro. Rozo kaj violo estas floroj.

TŁUMACZENIE:

Jan estas fraŭlo kaj Adam estat fraŭlo. - Jan jest kawalerem i Adam jest kawalerem.

Ili estas fraŭloj. - Oni są kawalerami.

Mi estas fraŭlino kaj - Ja jestem panną i

Barbara estas fraŭlino. - Barbara jest panną.

Ni estas fraŭlinoj. - My jesteśmy pannami.

Knabinoj kaj knaboj. - Dziewczęta i chłopcy.

Vi estas fraŭloj kaj fraŭlinoj. - Wy jesteście kawalerami i pannami.

Patro estas viro. - Ojciec jest mężczyzną.

Patroj estas viroj. - Ojcowie są mężczyznami.

Patrinoj estas virinoj. - Matki są kobietami.

Rozo estas floro kaj violo estas floro. - Róża jest kwiatem i fiołek jest kwiatem.

Rozo kaj violo estas floroj. - Róża i fiołek są kwiatami.

W przekonaniu że nauczyliśmy się już słówek z poprzednich, podajemy nowe:

ni - my,

vi - wy,

ili - oni, one.

Zauważyliśmy zapewne, że "vi" znaczy w liczbie pojedynczej "ty", a w liczbie mnogiej "wy", prawda? Otóż na określenie "ty" istnieje także specjalny zaimek ci, ale używa się go już bardzo rzadko i to w rozmowach poufałych, pieszczotliwych, lub wręcz przeciwnie - przy wymyślaniu! Mówimy np. "ci kanajlo" (ty kanalio) a nie "vi kanajlo". Ponieważ jednak najlepiej jest nie roztkliwiać się i nie unosić gniewem, to - czy jesteśmy z kimś na "ty" czy na "szanowny panie", mówimy mu "vi".

Teraz nowe rzeczowniki:

floro - kwiat

fraŭlo - kawaler

fraŭlino - panna

rozo - róża

violo - fiołek

floroj - kwiaty

fraŭloj – kawalerowie

fraŭlinoj - panny

rozoj - róże

violoj - fiołki

Uwaga. Do utworzenia liczby mnogiej rzeczowników potrzebna jest nam tylko jedna literka: "j". Przyczepiamy ją na końcu wyrazu i sprawa załatwiona. Oto przykłady:

patro - ojciec

virino - kobieta

filino – córka

patroj - ojcowie

virinoj - kobiety

filinoj - córki

Łatwe to, prawda?

Słówko "jes" oznacza "tak","tak jest".

A teraz proszę przetłumaczyć z polskiego na esperanto:

Matka i córka są kobietami. Jan i Adam są kawalerami. Panowie i panie. Ojcowie i matki. Oni są chłopcami.

Wiemy. że w tej chwili zastanawiają się państwo, jak to powiedzieć takie "kobietami", "kawalerami". Znamy przecież tylko "kawalerowie" i "kobiety", prawda? Proszę się nie martwić. Tłumaczymy po prostu tak: "Matka i córka są kobiety", "Jan i Adam są kawalerowie". Tak. Tak zwyczajnie. Po polsku byłoby to bardzo niezręcznie, wręcz źle, ale po esperancku doskonale. A najważniejsza rzecz, Kochani, nie bójcie się tłumaczyć! Przecież nawet na błędach człowiek się uczy. A teraz jeszcze kilka użytecznych słówek oraz zwrotów na zakończenie:

Tak - jes 

Nie - ne 

Dziękuję, - dankon

Dziękuję bardzo - dankeĝon

Nie ma za co, Proszę – ne dankinde

Proszę, - bonvolu 

Przepraszam - pardonon

Dzień dobry - saluton 

do zobaczenia - ĝis revido

Na razie - ĝis!

Dzień dobry - bonan tagon

Dobry wieczór - bonan vesperon 

Dobranoc - bonan nokton 

Nie rozumiem - Mi ne komprenas 

Jak się nazywasz? - Kiel vi nomiĝas?

Mi konsentas. - Zgadzam się!

Bonan apetiton. - Smacznego!

Mirinde! - Dziwne! / Niesamowite!

Bone! - Dobrze!

Tre bone! - Bardzo dobrze!

Mi ĝojas. - Cieszę się!

Mi ne volas. - Nie chcę!

Eble. - Może!

Povas esti. - Być może!

Pluvas. - Pada deszcz!

Neĝas. - Pada śnieg!

La suno brilas. - Słońce świeci!

Mi fajfas pri tio. - Gwiżdżę na to!

Damne! - Cholera!

Fek'! - Gówno! 

Liczebniki 

0 – nul, 1 – unu, 2 – du, 3 – tri, 4 – kvar, 5 – kvin, 6 – ses, 7 – sep, 8 – ok, 9 – naŭ (naux), 10 – dek,

11 – dek unu, 12 – dek du, 20 – dudek, 25 – dudek kvin,

100 – cent, 237 – ducent tridek sep,

1000 – mil, 1780 – mil sepcent okdek

Mi estas esperantisto! Ni estas esparantistoj! 

ESPERANTO - Nauka języka Unii Narodów

Aktualnie jest dużo serwisów z nauką Esperanto on-line przez internet, grupy dyskusyjny, fora, a nawet internetowe radia esperanckie, że aż trudno wybrać strony które można polecić. Zainteresowani mogą wpisać w wyszukiwarce hasło: nauka esperanto i szybko znajdą coś odpowiedniego dla siebie... 

I tak zainteresowanym ideą międzynarodowego języka pomocniczego życzę Powodzenia! 

Blog ezoteryczny, magiczny i jogiczny w esperanto: 

http://esoterismo-magio-okultismo-jogo.blogspot.com/