Ciekawostki z rachunkowości
Rachunkowość to jedna z nauk społecznych odnosząca się do finansowych aspektów rzeczywistości gospodarczej. W artykule zaprezentowano mniej znane fakty dotyczące szeroko rozumianej rachunkowości.
Rachunkowość to zarówno system pomiaru i ewidencji, międzynarodowy język biznesu, rodzaj działalności usługowej, a nawet pewien rodzaj ideologii. Rachunkowość to też dziedzina nauki, a także przedmiot nauczania w szkołach ekonomicznych. W artykule tym prezentujemy szereg informacji, które zazwyczaj nie są podawane w toku nauczania, a mogą stanowić ciekawe uzupełnienie dotychczasowej wiedzy.
Niektórzy twierdzą, że rachunkowość jest starsza od matematyki. Najpierw człowiek miał własność, a więc musiał ją chronić i liczyć, a z tego stanu zrodził się potem uniwersalny język pomiaru, jakim jest matematyka. Zanim wynaleziono liczby, starożytni księgowi używali glinianych żetonów i tabliczek dla „ewidencji” zwierząt i zboża.
Odniesienia do rachunkowości można znaleźć już w Biblii. Stary testament nawiązuje do księgowości poprzez pouczenie: „Cokolwiek przekazujesz, niech będzie w liczbie i wadze, a dawanie i odbieranie – wszystko na piśmie.” (Syr 42.7). Z kolei w Nowym testamencie można odnaleźć odniesienie do budżetowania w zdaniu: „Któż z was, chcąc zbudować wieżę, nie usiądzie wpierw i nie oblicza wydatków, czy ma na wykończenie? Inaczej, gdyby założył fundament, a nie zdołałby wykończyć, wszyscy, patrząc na to, zaczęliby drwić z niego” (Łuk 14.28-29)
Wiele terminów stosowanych w rachunkowości, takich jak: debet, kredyt, księga główna, konto, bilans próbny, rachunek wyników pochodzi z okresu Renesansu. Rachunkowość może zatem szczycić się również szlachetnym „odrodzeniowym” pochodzeniem.
Pierwszy znany przykład zastosowania w pełni rozwiniętego systemu rachunkowości podwójnej znajduje się w rejestrze miejskim z 1340 roku w Genui we Włoszech.
Pierwszy wydany drukiem i rozpropagowany traktat dotyczący rachunkowości to dzieło Luca Pacioliego Summa de Aritmetica Geometria, Proportioni et Proportionalita (Wszystko o arytmetyce, geometrii i proporcji) z 1494 roku, w którym z matematyczną precyzją przedstawia zasady podwójnej księgowości stosowanej przez włoskich kupców. Pacioli jest często traktowany jako ojciec współczesnej rachunkowości, a nawet błędnie nazywany wynalazcą systemu rachunkowości podwójnej, jednak sam autor w swym dziele nic takiego nie twierdzi, wręcz przeciwnie, podaje, iż jedynie „opisuje metodę stosowaną w Wenecji”.
Pierwsze znane dzieło, które tyczy rachunkowości to jednak indyjski traktat Arthaśastra autorstwa Kautilya, napisane ponad 2.300 lat temu! Tak jak dzieło Paciolego, Arthaśastra traktuje w głównej mierze o kwestiach poza rachunkowością. Pacioli pisał przede wszystkim o matematyce, Kautilya o polityce, ekonomii, finansach, a nawet wojnie.
Pierwsza znana nowożytna książka z dziedziny rachunkowości to napisane w 1458 przez Chorwata – B. Cotrugli dzieło pt. O kupcu doskonałym (Della mercatura et del mercante perfecto), wydana jednak drukiem później niż traktat Luca Pacioliego, przez co mniej znana i słabiej rozpropagowana.
Wybitny artysta - Leonardo da Vinci - pochodził z rodziny księgowych i notariuszy. Jego ojciec Messer Piero Fruosino di Antonio da Vinci to znany florencki notariusz. Ze względu na to, że jego syn Leonardo był z nieprawego łoża, nie mógł zostać przyjęty do gildii swego ojca. W przeciwnym razie być może byłby najwybitniejszym księgowym, jakiego poznał świat. Przyjacielem Leonardo da Vinci był Luca Pacioli. Przyjaźń ta zaowocowała wzajemną współpracą – da Vinci ilustrował książki Paciolego w zakresie figur wielobocznych, a Pacioli udzielał Leonardo konsultacji matematycznych i pomagał mu w licznych obliczeniach i wyliczeniu proporcji dla sporządzenia geometrycznych szkiców.
Genezy dwóch nadrzędnych zasad rachunkowości – współmierności i ostrożności – można upatrywać w XVII wieku. Współmierność została zaproponowana po raz pierwszy przez Floriego w 1936 roku, a ostrożna wycena przez Jacquesa Savariego w 1675.
Podstawę dla pierwszego w teorii rachunkowości planu kont opracował w 1890 roku szwajcarski teoretyk rachunkowości J. F. Schear.
W 1930 roku powstał w Stanach Zjednoczonych pierwszy Amerykański Instytut Rachunkowości, który stanowił komitet opracowywania procedur księgowych. Większość procedur rachunkowych do tego roku oparta była na decyzjach indywidualnych księgowych.
Tyle na temat książek i regulacji. A co z samymi księgowymi? Specjaliści od rachunkowości zaczęli się pojawiać wraz z początkiem rewolucji przemysłowej. Prym wiódł wówczas Edynburg, gdzie według informatora miejskiego z 1773 roku było 7 księgowych.
Najstarszą organizacją zawodową rachunkowości jest Instytut Dyplomowanych Księgowych w Szkocji, który powstał w 1854 roku.
Pierwsza na ziemiach polskich organizacja społeczno-zawodowa księgowych została powołana do życia - 9 czerwca 1907 r. jako Związek Buchalterów w Warszawie, którego kontynuatorem jest Stowarzyszenie Księgowych w Polsce. Dla uczczenia tej daty, w dniu 9 czerwca obchodzony jest w Polsce Dzień Księgowego (święto zostało ustanowione 4 lata temu).
Co cztery lata odbywa się Światowy Kongres Księgowy (ang. World Congress of Accountants) - nazywany czasem olimpiadą profesji księgowej – a stanowiący posiedzenie przedstawicieli zawodu księgowego z całego świata. Pierwszy kongres odbył się w 1901 roku w USA, natomiast ostatni w 2010 roku w Malezji, kolejny w 2014 roku będzie miał miejsce we Włoszech.
Tradycyjny obraz księgowego, jako nudnej osoby orientującej się tylko w liczbach i papierkach jest oczywiście daleki od prawdy. Księgowi to też przykładowo wynalazcy. W 1928 roku guma balonowa została wynaleziona właśnie przez księgowego. 23-letni Walter Diemer, księgowy we Fleer Corporation w wolnych chwilach pracował nad przepisem na gumę balonową, na bazie wcześniejszych nieudanych formuł, które powstawały w jego firmie. W ten sposób uzyskał tradycyjną, różową gumę balonową, która została z sukcesem wprowadzona na rynek amerykański pod nazwą Dubble Bubble.
Rachunkowość studiowali: Mick Jagger – lider zespołu the Rolling Stones, piosenkarka Janet Jackson, muzyk jazzowy Kenny G, a także powieściopisarz John Grisham.
Księgowi mają też swoją Hall of Fame. Galeria Sław Rachunkowości została utworzona w Uniwersytecie Stanowym w Ohio dla uhonorowania przedstawicieli zawodu, którzy mieli swój wkład w rozwój rachunkowości. Do dnia dzisiejszego obejmuje ona osiemdziesięciu ośmiu czołowych działaczy rachunkowości z różnych stron świata.
Oczywiście sława bywa też negatywna. W 2002 roku upadła w klimacie skandalu jedna z największych firm konsultingowych z tzw. Wielkiej Piątki, świadczących usługi audytorskie, konsultingowe i podatkowe (pozostałe 4 firmy to: PricewaterhouseCoopers, Deloitte Touche Tohmatsu, Ernst & Young and KPMG) Jej upadek związany był z aferą wokół koncernu energetycznego Enron, gdzie partnerom Arthur Andersen udowodniono nie tylko przymykanie oczu na księgowe fałszerstwa Enronu, ale doradzanie mu tego typu praktyk przez okres kilku lat. Po upadku sieci Arthur Andersen firmy działające w jej ramach zostały przejęte przez inne firmy Wielkiej Czwórki.
Co do początków działalności, spółka Arthur Andersen została założona w 1913 roku, przez Arthura Andersena (który w wieku 23 lat został najmłodszym dyplomowanym biegłym księgowym w Illinois). Przez wiele lat mottem przewodnim spółki było powiedzenie „Myśl prosto, mów prosto”.
W 2008 roku jeden z amerykańskich profesów rachunkowości - David Albrecht - zaproponował stworzenie Międzynarodowego Dnia Rachunkowości (Międzynarodowego Dnia Księgowego), który będzie uznawany na całym świecie. Ma on być obchodzony 10 listopada, dla uczczenia wydania drukiem w tym właśnie dniu, w Wenecji w 1494 roku, traktatu Luki Pacioliego. Przez ostatnie lata prof. Albrecht cały czas podejmuje starania, by rozpropagować to międzynarodowe święto księgowych.
Jaką osobowość ma statystyczny księgowy? Według najbardziej znanej miary osobowości Myersa-Briggs, która bada osobowość według czterech wymiarów: ekstrawersja i introwersja, poznanie i intuicja, myślenie i odczuwanie, osądzanie i obserwacja, księgowi to introwertycy, bazujący na namacalnym gromadzeniu informacji, podejmujący decyzje na podstawie logicznych przesłanek, a nie na intuicji, reagujący na świat poprzez planowanie swojego życia i aktywne decydowanie o nim, zamiast poddawania się biegowi losu i zostawiania różnych opcji otwartych.
Rachunkowość jest traktowana jako jeden z najcięższych przedmiotów na studiach ekonomicznych na całym świecie. Aby ułatwić jej zrozumienie dwóch amerykańskich naukowców - Peter Frampton i Mark Robilliard - zaprojektowało rewolucyjną metodę nauczania rachunkowości, tzw. Color Accounting (kolorową rachunkowość), która dla wyjaśnienia trudnych koncepcji rachunkowości używa kolorów i prostych diagramów. Sprowadza rachunkowość do pięciu rodzajów kont ukazując za pomocą kolorów relacje między nimi i ich umiejscowienie w bilansie, rachunku zysków i strat i sprawozdaniu z przepływów pieniężnych.
dr Nelli Artienwicz
Uniwersytet Gdański
Artykuł opracowany na podstawie tekstu, który ukazał się w nr 24/2012 Biuletynu Głównego Księgowego wydawnictwa Infor
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz